کبوترخانه‌ها از شگفت‌انگیزترین نمونه‌های معماری بومی و هوشمندانه در ایران هستند که قدمت برخی از آن‌ها به دوره صفویه بازمی‌گردد. این بناهای گلی و آجری، عمدتاً به شکل برج‌های استوانه‌ای یا مکعبی ساخته می‌شدند و هزاران لانه کوچک در دیواره‌های داخلی خود داشتند. هدف اصلی از ساخت آن‌ها، جمع‌آوری فضولات کبوتران برای استفاده در کشاورزی به عنوان کود طبیعی بود که به دلیل غنی بودن از نیتروژن، باعث حاصلخیزی خاک می‌شد. طراحی منحصربه‌فرد این برج‌ها با ورودی‌های کوچک و مسیرهای پیچیده، از کبوترها در برابر شکارچیان محافظت می‌کرد و در عین حال امکان جذب هزاران پرنده را فراهم می‌آورد.
از معروف‌ترین کبوترخانه‌های ایران می‌توان به کبوترخانه میمند در کرمان، کبوترخانه‌های اصفهان (به ویژه در منطقه‌ی گورتان و فلاوران) و کبوترخانه‌های شهرستان خمین اشاره کرد. این بناها نه تنها کاربرد اقتصادی داشتند، بلکه از نظر زیبایی شناسی نیز با نقوش هندسی و تزئینات آجری چشم‌نواز، به عنوان نمادی از هماهنگی بین طبیعت و معماری شناخته می‌شدند. امروزه بسیاری از این کبوترخانه‌ها به عنوان میراث فرهنگی و جاذبه‌های گردشگری حفظ شده‌اند و نشان‌دهندهٔ نبوغ معماری ایرانیان در گذشته هستند.