پارچه‌ها از هر نوع در دکوراسیون، جایگاه مهمی دارند. انواع گوناگون آنها، جهان زیبایی از نقش و نگارهای گوناگون را به فضایمان می‌آورند و چشم و دل ما را با طرح، نقش و رنگ‌ها نوازش می‌دهند. هر دکوراسیونی با پارچه‌هایی با الگوهای نقشینه‌ای و خاص همراه می‌شوند و به آن شخصیت و هویت می‌بخشند. یکی از خاص‌ترین این الگوهای نقشینه‌ای، طرح‌های مختلف شطرنجی هستند.
پارچه‌های شطرنجی در انواع گوناگون خود با رنگ‌ها و اندازه‌های ریزودرشت در خاطره ما نقش بسته‌اند. یک نوع بسیار آشنا، انواع دورنگ آن مانند سفید و قرمز یا سفید و آبی است. به این نوع از چهارخانه‌ها «گینگهام»، کلمه‌ای با ریشه مالایی (مالزیایی) گفته می‌شود و به معنی «راه‌راه» است.
پایه طرح شطرنجی ساده یا دو رنگ نیز راه‌راه‌هایی است که به‌صورت عمودی و افقی از هم رد شده‌اند و بر زمینه سفید پارچه کتانی، شطرنجی‌ها را به وجود آورده‌اند. این نوع از شطرنجی‌ها در تمام دنیا محبوبیت دارند و مورد استقبال قرار می‌گیرند. امروزه این نقش بر پارچه‌های غیر نخی نیز دیده می‌شود و حتی به‌عنوان نقش تزئینی بر ظروف هم چاپ می‌شوند.
این سبک از پارچه‌های شطرنجی، ما را بیشتر به یاد فضاهای روستایی یا ییلاقی می‌اندازد، ولی عملا در فضاهای امروزی شهری نیز از قلم نیفتاده‌اند. با این نوع از چهارخانه‌ها، آشپزخانه شهری، حالتی سنتی و صمیمانه به خود می‌گیرد. پارچه‌های شطرنجی دو رنگ حالتی عامیانه دارند؛ مثلا در تمام منازل روستایی یا ییلاقی فرانسه برای پوشش پنجره‌ها از این نوع نقش و با رنگ قرمز و سفید دیده می‌شود و در قسمت بالای پرده، پارچه را چین‌دار در نظر می‌گیرند.
در رستوران‌ها و کافه‌های محلی نیز به‌عنوان رومیزی، بسیار هواخواه دارد و از اجزاء مهم دکوراسیون محسوب شده و به‌عنوان یک رسم محلی دارای ارزش است. کوسن، ساک و زنبیل خرید و حتی به‌عنوان دیوارپوش هم از این الگوی نقشینه استفاده می‌کنند، ولی این پارچه معروف در چهارچوب روستا یا ییلاق باقی نمی‌ماند.
برای داشتن جو صمیمانه و بی‌تکلف به استفاده از این نوع الگوی نقشینه‌ای برای فضای نشیمن مدرن هم می‌توان فکر کرد و یا برای اتاق‌های کودکان و نوجوانان به کار برد و از کلیشه‌های مرسوم دوری گزید.
اگر به چیدمان‌هایی با محدودیت رنگ و تنوع بافت از قبیل سبک مینیمال یا اسکاندیناوی علاقمندید، از این نوع پارچه‌های شطرنجی، ولی با رنگ‌آمیزی با رنگ‌های خاموش و سرد مانند انواع چهارخانه‌های آبی، سبز، خاکستری و یاسی‌ها در کنار مبلمان با چوب سفید و کف سازی‌هایی به همین رنگ استفاده کنید. (در کشورهای اسکاندیناوی کف فضا را با آهک اندود می‌کنند و به همان صورت نگه می‌دارند). در نشیمن‌هایی که رنگ غالب فضا ترکیبی از خاکستری-آبی و سفید است این نوع پارچه با خطوط قوی خود به زیبایی و جذابیت خاص فضا می‌افزاید. پارچه شطرنجی با ترکیب آبی کم‌رنگ در کنار لوازمی از جنس چینی با زمینه سفید و نقوش آبی و یا برعکس و هم‌چنین اکسسوری‌هایی به رنگ زرد و یا سفید یکدست در تزئین آشپزخانه‌های آمریکایی یا اروپایی زیاد دیده می‌شوند و حالتی مدرن دارند.
برای کسانی که به تلفیق نقوش علاقمند هستند، پارچه‌ها و لوازمی با نقش چهارخانه دو رنگ، مورد خوبی برای طبع‌آزمایی و خلاقیت به‌حساب می‌آید. یکی از بهترین روش‌ها ترکیبی از نقوش شطرنجی در اندازه‌های درشت و ریز، ولی با رنگ‌بندی مشترک و یا سیر و روشن است. می‌توان برای داشتن هیجان بصری بیشتر از میان رنگ‌های مکمل نیز انتخاب کرد. در این صورت اندازه شطرنجی‌ها باید یکسان باشد.
اگر می‌خواهید مبلمانتان را با پارچه شطرنجی روکش کنید در این صورت از پارچه‌ای با نقش چهارخانه درشت و با رنگی جاندار و پرمایه بهره ببرید. ترکیب نقوش راه‌راه با شطرنجی نیز تیم خوبی درست می‌کنند، ولی به رنگ مشترک میان آنها توجه داشته باشید.
پارچه‌های چهارخانه ریز به‌عنوان آستر برای پرده‌هایی با پارچه گل‌دار بسیار مناسب‌اند، ولی در اینجا هم باید به رنگ مشترک میان هر دو پارچه دقت داشت. نکته مهم دیگر اینکه هنگام برش و دوخت پارچه‌های چهارخانه، توالی خطوط و هم‌راستا بودن رنگ‌های آنها روش درست‌کار است تا نتیجه دلخواه و زیبایی حاصل شود.
نقش چهارخانه اسکاتلندی یا پیچازی که به نام اسکاچ معروف هستند، عموما بر پارچه‌های ضخیم‌تر از قبیل پشم یا فوتر، نقش می‌بندند و «تارتان» نام دارند. در قرن نوزده و در اسکاتلند، دو نوع از این پارچه‌ها برای دو منظور متفاوت استفاده می‌شد: یکی برای لباس شکار و دیگری برای حضور در مراسم و مجامع. ملکه وقت انگلستان، «ویکتوریا» علاقه خاصی به این نوع نقش داشت تا آنجا که حتی دیوارپوش‌ها و فرش‌های قصر موردعلاقه‌اش، «بالمورال» را با این نوع از پارچه‌های چهارخانه تزئین کرده بود. این چهارخانه‌های زیبا، ولی با طرح رنگ محدود تا ژاپن و آمریکا هم برای خود طرفداران زیادی کسب کرد. امروزه، ولی از محدودیت رنگ خبری نیست. رنگ‌های تیره این نوع الگوی نقشینه‌ای به‌عنوان روکش مبل با مبلمانی چوبی لاک‌الکل خورده و تیره‌رنگ، بسیار خوب جفت‌وجور می‌شوند. به‌ویژه در خانه‌هایی با کف‌پوش‌های آجری یا سنگ‌فرش به‌عنوان پرده یا پشت‌دری‌ها نیز عالی هستند. این سبک از پارچه‌ها با سبک‌های «روستیک»، «وینتیج» و «ریترو» هم‌خوانی دارند. در اینجا هم با توجه به رنگ غالب پارچه می‌توان از پارچه‌هایی با نقوش دیگر برای ترکیب و تلفیق استفاده کرد.
درنهایت پارچه‌های شطرنجی جزء پارچه‌هایی با طرح هندسی محسوب می‌شوند و در سبک‌های مدرن، هم به‌عنوان ایجاد تنوع بصری و هم برای آوردن رنگ و نقش به درون فضا به کار می‌روند. به سبب وجود خطوط قوی و مستقیم در این نقوش، این پارچه‌ها با لوازم و اکسسوری‌های مدرن و هندسی به زیبایی و درستی همراه می‌شوند. حتی به‌عنوان نقش بر وسایل و مبلمان و ظروف هم زیبا و متفاوت هستند.
آخرین شماره مجله منزل با جدیدترین مطالب دکوراسیونی اکنون در کیوسک های روزنامه فروشی سراسر کشور موجود است.
منبع: مجله منزل | نویسنده: فرحناز همدانی زاده