ساختمان‌سازی صنعتی روبه رشد در ایران است. روزانه میلیون‌ها ساختمان در ایران ساخته می‌شوند که هر کدام برای هدف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما آیا صنعت ساختمان سازی در ایران با معیارهای روز دنیا برابر است؟ جواب این پاسخ را شاید بتوان در لابلای بررسی تمام جوانب این صنعت در ایران پیدا کرد.برای اینکه این صنعت در ایران با استانداردهای روز دنیا پیشرفت کند باید ابتدا بتواند مشکلات و موانعی زیادی را از میان بردارد. در ادامه بعد از تعریف اینکه ساختمان چیست به بررسی همه جوانب موجود در این صنعت خواهیم پرداخت. دانستن مسائل موجود در این صنعت به ایجاد درک بهتر از صنعت ساختمان‌سازی در کشورمان کمک می‌کند.
ساختمان در واقع سازه‌ای است که از مصالحی همچون آجر، سنگ، بتن، آهن و غیره ساخته می‌شود و می‌تواند فضا را به دو قسمت درون و بیرون تقسیم کند. ساختمان به عنوان یک سرپناه محلی برای سکونت و زندگی، کار یا هر هدف دیگری ساخته می‌شود. برخی متخصصان در این صنعت ساختمان‌ها را از نظر ارتفاع آنها دسته‌بندی می‌کنند.به عنوان مثال اگر ارتفاع و بلندی یک ساختمان از حد مشخصی که شهرسازی تعیین کرده بلندتر باشد، به آن ساختمان بلند مرتبه می‌گویند. لازم است بدانید که طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در ایران و در سال 1377، به ساختمان‌هایی که بالای شش طبقه داشته باشند ساختمان بلند مرتبه اطلاق می‌شود. طبق همین مصوبه به ساختمان‌های بلند بزرگ و دارای قدمت تاریخی نیز عمارت می‌گویند. برج یا آسمان خراش نیز به آن دسته از ساختمان‌های بسیار بسیار بلند که بالای پنجاه طبقه باشند گفته می‌شود.همه چیز درباره صنعت ساختمان‌سازی در ایران
مقالات ساختمانی زیادی راجع به صنعت ساختمان‌سازی و مشکلات مربوط به آن در ایران نوشته شده است. چهار مورد اصلی در این صنعت از مقالات استخراج شده است که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.
طراحی در این صنعت خود دارای دو زیرمجموعه روش طراحی و آیین‌نامه است.
متاسفانه باید گفت که ایران برای صنعت ساختمان‌سازی آیین‌نامه به خصوصی ارائه نداده است و برای ساخت‌وساز از آیین‌نامه‌های کانادا، نیوزیلند، آمریکا و غیره که کشورهای صنعتی و بزرگی هستند استفاده می‌کند. آنها آیین‌نامه‌های خود را براساس ثروت و دارایی خود تنظیم می‌کنند، بنابراین این آیین‌نامه‌ها برای کشوری که درآمد سالانه پایینی دارد مناسب نیستند.آیین‌نامه‌ها با امور مالی کشور ارتباط مستقیم دارند زیرا آنها تعیین کننده نوع و میزان مصالح مورد نیاز ساختمان‌سازی هستند. با توجه به این مطلب، استفاده از آیین‌نامه‌های کشورهای دیگر بدون در نظر گرفتن مسائل مالی، منجر به ساخت سازه‌های گران و بی‌کیفیت خواهد شد.
در ایران برای طراحی ساختمان از نرم‌افزار‌های غیر استاندارد و با درصد خطای بالا بهره می‌گیرند. این نرم‌افزارها برای پروسه طراحی مشکل ایجاد می‌کنند زیرا جواب درست و مناسبی در اختیار مهندس طراح به هنگام طراحی نمی‌گذارند. این مشکل بیشتر خود را در طراحی‌های مهندسین کم‌تجربه نشان می‌دهد؛. به‌خصوص اگر زمان کافی در اختیار مهندس وجود نداشته باشد، نتیجه طراحی خیلی مطلوب نخواهد شد. بنابراین باید اینگونه گفت که در حوزه طراحی، نه بخش آیین‌نامه‌ها و نه روش طراحی با شرایط جامعه کشورمان متناسب نیست و همین امر باعث می‌شود که صنعت ساختمان‌سازی در ایران پیشرفت چندانی نداشته باشد.
نحوه اجرای طرح نیز به مجریان طرح و کارگران مجری طرح بستگی دارد.
در صنعت ساختمان‌سازی کارها به دو بخش دولتی و خصوصی تقسیم می‌شوند. در بخش خصوصی به دلیل تعریف کامل مسئولیت‌ها و کلاسه شدن ضوابط، تمام مراحل ساخت‌وساز منطقی‌تر و بهتر پیش می‌روند. مشکل صنعت در بخش خصوصی است که ضوابط خاصی برای انتخاب مجری طرح وجود ندارد و اکثرا برای پرداخت هزینه کمتر از استخدام افراد متخصص اجتناب می‌شود و افراد بی‌صلاحیت برای اجرای طرح انتخاب می‌گردند. مجری طرح برای اینکه بتواند بیشترین سود را از ساختمان ببرد مصالح و آهن‌آلات بی‌کیفیت و ارزان با قیمت روز میلگرد پایین را برای کل ساختمان برآورد می‌کند.
به دنبال انتخاب مجریان نامتخصص، اغلب کارگران غیر حرفه‌ای برای کار در محل طرح حاضر می‌شوند. برای همین است که در ایران اکثر ساختمان‌های احداث شده زیر حد استاندارد و معیارهای ساخت‌وساز هستند. در این مسیر نیز هزینه‌های گزاف و انرژی زیادی تلف می‌شود.
این مورد نیز برای بررسی وضعیت صنعت ساختمان‌سازی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مهندس طراح یک ساختمان را با فرض قرار دادن مصالح استاندارد طراحی می‌کند. ولی اتفاقی که به هنگام اجرای طرح به وجود می‌آید با معیارهای طرح همخوانی ندارد و یک مجری طرح بی‌صلاحیت به جای استفاده از مصالح خواسته شده در طرح، از مصالح بی‌کیفیت مثل تیرچه‌های پیش‌ساخته در کارگاه‌های غیراستاندارد، آهن متفرقه و بتن غیر استاندارد استفاده می‌کند. مواردی از این قبیل منجر به ساخت سازه‌های ضعیف و بی‌کیفیت می‌شوند. در همین راستا مراکز معتبری همچون سایت مرکز آهن شکل گرفتند تا با ارائه آهن‌آلات استاندارد به ارتقاء کیفیت ساخت‌وساز کمک کنند.
به بحث نازک‌کاری هم که برسیم وضع بدتر خود را نشان می‌دهد. از آنجا که مصالح مورد استفاده برای برخی عملیات نماسازی میلگرد است، برای پایین آوردن هزینه‌ها قیمت میلگرد را محاسبه و سعی می‌کنند از انواع بی‌کیفیت آنها استفاده کنند و با اضافه شدن احجام سنگین در نما سبب ایجاد مشکلات حاد و گاها خطرناکی در ساختمان‌سازی می‌شوند. شاید نمونه بارز ایرادات صنعت ساختمان سازی در بخش نازک‌کاری، زلزله کرمانشاه باشد که علیرغم برجای ماندن اسکلت بسیاری از ساختمان‌ها شاهد فروریختن دیوارها و تلفات جانی بودیم.
در مبحث ساختمان‌سازی حقوق شهروندی به دو دسته تقسیم می‌شوند. شهروندانی که به طور مستقیم در پروژه نقش دارند و شهروندانی که در پروژه ذی‌نفع نیستند. شهروندان گروه اول انتظار دارند تا ساختمانی برای آنها ساخته شود که از نظر کیفیت، ایمنی، ایستایی و مقاومت دارای استاندارد بالا باشد. از طرف دیگر در حین ساخت‌وساز باید توجه داشت که شهروندانی نیز وجود دارند که در پروژه نفعی ندارند ولی به طور غیرمستقیم تحت تاثیر سازه قرار می‌گیرند. صنعت ساختمان‌سازی در ایران باید بتواند به حقوق هر دو گروه از شهروندان احترام بگذارد.
جمع‌بندی
مقالات ساختمانی که در حوزه صنعت ساختمان‌سازی در ایران نوشته شده‌اند ثابت می‌کنند که این صنعت بسیار جای پیشرفت دارد. لازم است تغییراتی در آن ایجاد شود و آیین‌نامه‌های آن منطبق با شرایط خود ایران نوشته شوند. البته برای اینکه بتوان صنعت ساختمان‌سازی در ایران را به طرف پیشرفت سوق داد، نه تنها در بحث آیین‌نامه‌ها و روش طراحی بلکه در مبحث انتخاب مجری و کیفیت مصالح نیز باید توجه ویژه اعمال کرد.
منبع مرکزآهن