Chidaneh.com placeholder image

ماجراهای «بلواری» که خیلی‌ها در آن عاشق شدند

به قلم: علیرضا باقرپور

آب کرج، بلوار الیزابت یا بلوار کشاورز کنونی زمانی جزو تفرج‌گاه‌های مردم تهران بود. تابستان‌ها از گرما به آنجا پناه می‌بردند و در فصول خنک‌تر از زیبایی‌های منطقه استفاده می‌کردند. با تاسیس دانشگاه تهران این بلوار رونق بیشتری پیدا کرد.

 در سال 1336 شهراداری وقت تهران، طرح بلوار 1700متری را شروع و پس از گذشت دو سال این بلوار به مدرن‌ترین بلوار تهران تبدیل شد. از اسفند 1339 با سفر 10وزه ملکه انگلستان، این بلوار به الیزابت تغییر نام پیدا کرد. از پارک لاله ، برج‌های سامان تا بیمارستان ‌های پارس، آریا، ساسان و هزار تخت خوابی. همه و همه معدن خاطرات هستند.

چوب و هنر

تاریخچه بلوار کشاورز(بلوار الیزابت)

اگر بخواهیم به داستان روزهای اولش برگردیم باید گفت که اوایل، اطراف این بلوار بیابان بود است. به اعتقاد آقای «نصرالله حدادی» پژوهشگر، اولین کسی‌ که دستور ساخت بلوار کشاورز، به شکل اولیه‌اش را داد، «حاج‌میرزا آغاصی»، صدراعظم دوره محمدشاه قاجار بود. این بلوار در سال 1336 تا 1338 به دست یک جوان سی ساله به نام «سرافراز غزنی» طراحی شد که تیرماه 96 در نود سالگی فوت کرد.

بلوار کشاورز بعد از سال 1330 ساخته شد. اراضی بالادست این بلوار زراعی بود. در دوره پهلوی وقتی آب رودخانه کرج به تهران آورده شد، این خبر حسابی بین مردم سر و صدا کرد. در اصل این بلوار، اول جوی آب شرقی-غربی بوده که از رودخانه‌ی کرج منشعب می‌شده و به سمت اراضی بهجت‌آباد سرازیر می‌شده و بعدش به دارالخلافه می‌رسیده. تا قبل از لوله کشی تهران، این نهر، آب شرب تهرانی‌ها و زمین‌های کشاورزی را فراهم می‌کرده اما در سال 1347 بعد از ساخت سد امیرکبیر، آبی که از بلوار رد می‌شد کم و به مرور قطع شد.

ویژگی‌ها و امکانات

بافت خانه‌های شمال و جنوب بلوار ارتباط مستقیمی با تاریخچه‌ی لوله‌کشی منطقه دارد. با اینکه که امروزه بافت قدیمی این منطقه هم شامل تغییرات شده اما با نگاه کردن به ساختمان‌های قدیمی به جا مانده ضلع شمالی و جنوبی، می‌شود متوجه اختلاف سبک آن‌ها شد. سبک معماری ضلع شمالی 10 – 15 سال جدیدتر از ضلع جنوبی‌ست. چرا که تا سال‌های بعد از 1330، نبودن آب لوله‌کشی و امکان‌پذیر نبودن رساندن آب به اراضی شمال رودخانه، باعث شده بوده هیچ ساخت و سازی در ضلع شمالی انجام نشود.

اما کم‌کم بعد از لوله‌کشی شدن آب تهران و رواج شهرسازی و معماری به سبک غربی، آب کرج تبدیل به بلوار شد و ساختمان‌های جدید در ضلع شمالی یکی بعد از دیگری ساخته شدند. بلوار کشاورز آن اوایل خارج از تهران بوده و آب‌وهوای خوبی داشته. کم‌کم تعدادی درخت بید کنار نهر کاشته شد و تفریحگاهی باصفا برای مردم تهران فراهم شده تا آخر هفته‌ها و یا بعد از ساعت کاری به آنجا مراجعه کنند.هنرمندان زیادی هم آخر هفته‌ها به آن جا می‌رفتند و برنامه اجرا می‌کردند؛ مثل مرحوم «رضا محجوبی» که به «رضا دیوونه» معروف بوده و شب‌ها در بلوار ویولن می‌زده. در خاطرات و نوشته‌های هنرمندان می‌شود زیبایی‌ شب‌های بلوار را حس کرد؛ از جمله خاطرات بیژن ترقی، شاعر و ترانه‌سرا که بارها در آن جا اشاره می‌کند. این بلوار 2 کیلومتری، تقاطع‌های زیادی با خیابان‌های پر رفت‌وآمد شهر دارد؛ مثل فلسطین، حجاب، وصال، قدس، 16 آذر، کارگر و جمالزاده.

پارک لاله

پارک لاله یکی از پارک های زیبا، قدیمی و خاطره انگیز تهران است که در محدوده جغرافیایی منطقه 6 شهرداری پایتخت واقع شده است و مساحت آن 35 هکتار است. این پارک همه روزه پذیرای افراد بسیاری است که نقاط دور و نزدیک این مکان را برای گذران اوقات فراغت خود انتخاب کرده اند. در حقیقت کمتر کسی را می توان پیدا کرد که به تهران سفر کرده باشد و یا در تهران ساکن باشد و گذرش حداقل یکبار پارک لاله را ندیده باشد.

اراضی پارک لاله از گذشته در اختیار ارتش بوده است. زمین مزبور معروف به میدان اسب دوانی جلالیه بود و برای رژه از آن استفاده می‌ شد. ارتش اراضی مربوطه را در ازای مطالبات وزارت دارایی به آن وزارت خانه انتقال داد. وزارت آبادانی و مسکن وقت، ماموریت یافت که برای این منطقه، طرحی تهیه نماید.

قسمت شمال پارک برای تاسیسات فرهنگی عمومی و قسمت جنوبی صرفاً برای پارک در نظر گرفته شد و طرح آن به وسیله طراح معروف فرانسوی «ژوفه» و سایر طراحان پارک سازی و همکاران ایرانی تهیه گردید. سایر عملیات اجرایی به عهده شهرداری گذاشته شد. شهرداری عملیات اجرایی را طبق طرح ادامه داد تا در سرانجام در سال 1345 پارک فرح تاسیس گردید. پس از انقلاب، در بهمن 1357 نام این پارک ابتدا به پارک خسرو گلسرخی و سپس به پارک لاله تغییر یافت.

برج‌های دوقلوی سامان

برج‌های دوقلوی سامان نخستین ساختمان‌های بلند مسکونی در تهران بود که در بلوار کشاورز (الیزابت) ساخته شدند. برج‌های سامان 22 طبقه و 72 متر بلندا دارند. طراح این برج ها عبدالعزیز فرمانفرمائیان بود و این پروژه را در سال 1348 آغاز و در سال 1349 به بهره‌برداری رسیدند.

ساخت این برج‌های دوقلو روی هم رفته تنها 210 روز به درازا کشید، که به طور میانگین در هر 10 روز یک طبقه ساخته شد. این ساختمان از اندک شمار تجربه‌های مهندسی ایران در به‌کارگیری قطعات پیش‌ساخته به‌شمار می‌رود. عبدالعزیز فرمانفرمائیان موسس اولین شرکت مهندسان مشاور معماری در ایران بود و در آن زمان چهره های به نام و صاحب اندیشه بسیاری از جمله نادر اردلان در شرکت وی مشغول به کار بودند.فرمانفرمائیان طراح برجهای دوقلوی سامان تهران بود ولی اجرای آن بر عهده شرکت های فرانسوی بود و به اشتباه در بسیاری از متون از فرمانفرمائیان به عنوان پیمانکار این اثر یاد می‌شود.

واتس‌اپ تلگرام

دیدگاه کاربران

ثبت دیدگاه