خانه فقط یک مکان برای زیستن نیست؛ بخشی از حافظه و هویت انسان است. برای بسیاری از سالمندان، دیوارها و اشیای خانه نه تنها خاطره بلکه بخشی از ساختار شناختی ذهنشان را شکل میدهد.
دکتر روحالله صدیق در صفحه مجازی خود منتشر کرد: پیرمرد خانهاش را که بخاطر کلنگی بودن و اصرار فرزندان برای نوسازی عوض کرد، علائم زوال عقلش مشخص شد و حالا به اجبار در مرکز سالمندان نگهداری میشود؛ پیرمردی که تا دیروز کاملا سرپا بود.
مطالعات روانشناسی محیطی نشان میدهد که در دو بازه سنی، جابهجایی محل زندگی میتواند آسیبزا باشد: دوران نوجوانی (۸ تا ۱۸ سالگی) و سالمندی (۶۵ سال به بالا). در این دو مقطع، خانه به نوعی بخشی از “خود" فرد محسوب میشود؛ مکانی که تداوم هویت، حس امنیت و پیوستگی عاطفی در آن معنا پیدا میکند.
در سنین بالا، حذف یا تغییر این فضا میتواند همانقدر ضربهزننده باشد که از دست دادن یکی از عزیزان. محرومیت از نشانههای آشنا مثل صدای در، نور اتاق یا حتی مسیر آشپزخانه موجب سردرگمی شناختی، اضطراب و در مواردی بروز علائم دمانس میشود.
به همین دلیل، معماران و طراحان داخلی باید هنگام نوسازی خانههای سالمندان یا منازل قدیمی، به پیوستگی عاطفی ساکنان با فضا توجه کنند. گاهی حفظ جزئیاتی کوچک مانند رنگ درها، چیدمان مبلمان یا پنجرهای با همان دید سابق، میتواند به اندازه دارو در حفظ سلامت روان سالمندان مؤثر باشد.