امشب یک دقیقه بیش تر دوستت خواهم داشت، کنار این کرسی و غزل و گرمای دلم…
یادش به خیر.. خانوم جون که زنده بود هرسال شب یلدا به بهترین شکل خودش پیش می رفت. به اتاق کرسی می رفتیم، پاهایمان را در زیر کرسی گرم و روح نواز آن پنهان می کردیم و تمام وجودمان را سرشار از گرمای دل‌نشین آن خانه قدیمی می ساختیم. انگشتانمان را دور فنجان چای می پیچیدیم و از پشت پنجره به نم نم برفی که اولین قدم های خودش را روی زمین می گذاشت نگاه می انداختیم. تمام فضای خانه را بوی هندوانه و نگاه آرام خانوم جون پرکرده بود. چه یلدایی بود آن سال ها…
درست است که حالا شاید شب های یلدا مثل آن سال ها نیست و بوی لبخند خانوم جون تمام خانه را آغشته نمی کند، اما همه ما از او یاد گرفته ایم که مهربان باشیم و برای همه مردمان این سرزمین در شب یلدا گرما بخواهیم و عشق و امنیت، پس دیوان حافظ را باز می کنم و به نیت خوشبختی برای همه، فال آرامش می‌گیرم…
همه ما ایرانیان از سال‌ها قبل وقتی صدای قدم های سرد زمستان را می‌شنیدیم، دور هم جمع می شدیم و شب یلدا را نیکو می داشتیم. یلدا در فرهنگ ایران زمین جایگاه والایی دارد و به نوبه خود یادآور عناصر مختلفی نیز خواهد بود. یکی از نشانه‌های محبوب شب های یلدا که در سنت و آداب رسوم ایران زمین پررنگ است وجود کرسی در خانه‌ها است. . شاید بتوان گفت که کرسی در فرهنگ ایرانی، نشان دهنده اهمیت شان خانواده باشد، این که تمامی اعضای خانواده به دور کرسی جمع می شدند، گل می گفتند و گل می شنیدند، فال حافظ می خواندند و از خاطرات مشترک شیرینشان برای هم تعریف می کردند. جالب است بدانید که معمولا در اتاق کرسی، جای بزرگان خانواده در بالای اتاق و بر روی پله کرسی بود و کودکان و جوان ترین افراد خانواده هم در بیش تر موارد در نزدیک ترین نقطه کرسی به در می نشستند.
برای آن که بتوان تصور کاملی از کرسی داشت می توان یک مکعب چوبی و یا چهارپایه ای را در ذهن تصور کرد که فقط سقف و کف داشته باشد. در میان آن، چاله کرسی بود که منقل و زغال های گداخته، درون آن قرار می گرفتند. روی این میز را معمولا یک لحاف بزرگ با ابعادی حدود 4*4 و یا 7*7 می پوشاند تا گرمایی که منقل تولید می کند هدر نرود. در بیش تر موارد نمی توان هیچ کرسی ای را بدون جاجیم و یا ترمه ای که روی لحاف آن قرار گرفته باشد تصور کرد. در مراسم به خصوصی مثل شب یلدا نیز خانواده ها از سینی بزرگی از جنس مس یا چیزی شبیه به آن استفاده می کردند و آن را روی کرسی قرار می دادند. درون سینی هم سماور، چراغ، ظرف خوراکی، آجیل و… گزارده می‌شد.
از دیگر امکاناتی که فرهنگ کرسی نشینی را تکمیل می کند، استفاده از چند متکای کوتاه، اما پهن در اطراف کرسی است. شاید جالب باشد بدانید که معمولا گذاشتن کرسی در روز و ساعتی سعد و خوش یمن صورت می گرفت و بزرگ خانواده نیز در آن شب باید با پاکتی از شیرینی به خانه می آمد.
کرسی و تمام امکاناتی که لازمه آن بود و در رابطه با آن ها صحبت کردیم معمولا در اتاق و فضای خاصی از خانه قرار می‌گرفت که به آن اتاق کرسی می گفتند. این اتاق می بایست کم ترین در و پنجره را داشته و از حداقل سرما در فضا برخوردار باشد. در بیش تر مواقع، ابعاد اتاق و کرسی نیز به شکل متناسبی معین می شد. شاید بتوان دلیل آن را هم این دانست که دیوارهای اتاق کرسی به عنوان تکیه گاه افراد خانواده کاربرد داشته اند.
آداب و رسومی که در طول تاریخ ایران زمین در شب یلدا صورت می گرفته بیش تر مبنی بر این بوده که خانواده ها دور هم جمع می شدند و ساعات بسیاری را به گفتگو می پرداختند و از این راه، شکست تاریکی و ظلمت و همچنین آمدن روشنایی و گرمی را به یکدیگر القا می کردند.
شاید جالب باشد که بدانید در این روز، جنگ و خونریزی و حتی کشتن گوسفند و مرغ نیز ممنوع بود. این موضوع حتی در جبهه های جنگ نیز رعایت می شده است و در این شرایط به دلیل فاصله ای که میان جنگ رخ می داد بسیاری از آن ها به صلح منجر می شدند. از دیگر آیین های شب یلدا می توان به خوردن آجیل، هندوانه، انار، شیرینی و میوه های مختلفی اشاره کرد که هرکدامشان به نوبه خود جنبه نمادین داشته و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند؛ برای مثال انار و هندوانه ای که در این شب عضو جدانشدنی دورهمی ها به‌حساب می آیند با رنگ سرخشان، نمایندگانی از خورشید به شمار می‌روند.
تو با خدای خود انداز کار و دل خوش دارکه رحم اگر نکند مدعی، خدا بکند
در این شماره از مجله منزل همراه من باشید تا باهم از آداب کرسی بگوییم و یک دقیقه بیش تر گوش جان بسپاریم به آخرین نفس های پاییز!همچنین با نزدیک شدن به شب یلدا ایده های جدید می تواند برای شما جالب باشد:
منبع : مجله منزل | نویسنده: طلوع حقیقت