پیش‌‌تر شما را با انواع نمای ساختمان آشنا کردیم. اما در این مطلب از چیدانه می‌خواهیم یکی از جدیدترین، انعطاف‌پذیرترین و پرکاربردترین متریال‌های اجرای نما را که بیش از پیش مورد توجه طراحان و مجریان ساختمانی قرار گرفته به شما معرفی کنیم. یکی از نماهای پر کاربرد در نمای ساختمان‌های مدرن و امروزی، نمای کامپوزیت است که به صورت پنل‌های مشخص با ابعادی که توسط طراح تعیین می‌شود، بر روی دیوار بیرونی ساختمان نصب می‌شود. پس با ما همراه باشید تا ویژگی های نمای کامپوزیت را با هم بررسی کنیم.
ورق‌های کامپوزیت به پانل‌های بزرگ یا کوچکی گفته می‌شود که از سه لایه تشکیل شده است. این لایه‌ها شامل دو لایه ورق آلومینیوم به ضخامت 3 تا 5/0 میلی‌متر و یک لایه مواد پلی اتیلنی به ضخامت 3 الی 5 میلی‌متر در هسته داخلی هستند. نمای کامپوزیت از لایه‌هایی با جنس‌های مختلف درست می‌شود که اصلی‌ترین آن ورق‌های آلومینیومی است. به همین دلیل ورق‌های کامپوزیتی با نام‌های پنل‌های آلومینیوم کامپوزیت (Aluminum Composite Panels) یا نمای کامپوزیت نیز شناخته می‌شوند. این ورق‌ها برای اولین بار در کشور آلمان ابداع شدند و به دلیل کیفیت و مزایایی که داشتند خیلی سریع مورد استقبال طراحان و مجریان ساختمانی قرار گرفتند.
ورق کامپوزیت آلومینیوم با توجه به ضخامت، نوع آلیاژ آلومینیومی لایه‌ها، نوع رنگ به کار رفته در پوسته بیرونی و نوع مواد به کار رفته در لایه میانی، تنوع وسیعی را به این ورق‌های نمای کامپوزیت برای ساختمان می‌دهد که هر کدام از آنها، کیفیت و کاربرد مشخصی را دارند. یکی دیگر از دلایل محبوبیت نمای کامپوزیت قابلیت ترکیب آن با دیگر مصالح ساختمانی ازجمله چوب، سنگ، فلز، ترموود، آجر و بتن می‌باشد.
در رابطه با اجزای تشکیل دهنده نمای کامپوزیت، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
امروزه انواع نمای خشک ساختمان به علت تنوع بالا مورد توجه قرار گرفته‌اند و نکته حائز اهمیت در رابطه با نمای جدید کامپوزیت این است که از این نوع پنل‌ها قابلیت استفاده در داخل و خارج ساختمان را دارند و از کاربردهای متنوعی برخوردارند. از کاربرد نمای کامپوزیت علاوه بر موارد زیر، می‌توان به پوشش گنبدها و ابنیه‌های خاصی که باید از رنگ‌های خاصی در نمای آنها بهره گرفته شود نیز اشاره کرد.
در رابطه با خصوصیات نمای کامپوزیت می‌توان به مزایا و معایب نمای کامپوزیت اشاره کرد که به دلیل همین ویژگی‌ها از مصالح دیگر متمایز شده‌اند. به طورکلی نمای کامپوزیت برای ساختمان دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که عبارتند از:
در ادامه‌ی خصوصیات نمای کامپوزیت لازم به ذکر است که معایب نمای کامپوزیت در مقابل مزیت‌های آن همیشه قابل چشم‌پوشی بوده است اما برای آشنایی کامل با ویژگی های نمای کامپوزیت، اشاره به موارد زیر ضروری به نظر می‌رسد؛
1) هزینه اجرای بالا: نمای ساختمان کامپوزیت جدید معمولا از نظر اقتصادی به صرفه نیست، زیرا در زمان اجرای آن بر روی نما، نیاز به ایجاد زیرساخت خاصی وجود دارد.
2) تغییر شکل سریع و مقاومت پایین در برابر ضربه، باد و طوفان: با توجه به ضخامت بسیار کم و سبک بودن ورقه‌های آلومینیوم، نمای جدید کامپوزیت در برابر شرایط جوی بسیار نامطلوبی مانند باد و طوفان، شکل اولیه خود را از دست می‌دهد و پس ازگذشت زمان کوتاهی تغییر شکل پیدا می‌کند. به همین دلیل بهتر است در ساختمان‌های بسیار بلند، استفاده نشود.
3) شکاف بین دیوار و نمای بیرونی: امکان رشد و تکثیر حشرات در شکاف بین دیوار و نمای بیرونی از دیگر معایب نمای کامپوزیت محسوب می‌شود.
4) جرم پذیری نسبتا بالا: نمای آلومینیوم با رنگ کوره‌ای ساخته می‌شود و همین امر دلیل جذب ذرات معلق موجود در هوا است. البته در خارج از ایران، این نما با رنگ استاتیک تولید می‌شود و به همین دلیل خاصیتی پیدا می‌کند، که دیگر ذرات معلق در هوا را جذب نمی‌کند. این شیوه رنگ‌آمیزی به دلیل هزینه بالا در ایران مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
ورق‌های کامپوزیتی از نظر کاربرد، آلیاژ آلومینیومی، لایه میانی که از جنس پلی اتیلن است، ضخامت لایه آلومینیومی، پوشش سطح ورقه کامپوزیتی، طرح‌ها، رنگ‌ها و انواع مختلفی دارند که با یکدیگر متفاوت هستند. به طورکلی انواع نمای کامپوزیت به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
آلومینیوم کامپوزیت پانل نانو: این مدل کامپوزیت به دلیل بهره‌مندی از تکنولوژی برتر نانو از خصوصیات منحصر به فردی نظیر خود تمیز شوندگی، ضدآلایندگی و مقاومت در برابر مواد اسیدی و قلیایی برخوردار است. بنابراین با توجه به ویژگی‌های فوق، هنگام استفاده از ورق‌های نانو در مقایسه با ورق‌های معمولی، دیگر احتیاج به هزینه‌ی نگهداری و تمیز کردن نمای کامپوزیت برای ساختمان به خصوص در مورد ساختمان‌های بلند وجود ندارد.
آلومینیوم کامپوزیت پانل رنگی (طیفی): این مدل که به آن پنل‌های رنگارنگ هم گفته می‌شود، از چندین لایه رنگ و یک پوشش درخشان پوشیده شده که باعث ایجاد حس لطافت و رنگارنگی می‌شود. در واقع این نوع از کامپوزیت‌ها بسته به زاویه تابش نور، با رنگ‌های متفاوتی دیده می‌شود. از این ورق می‌توان در اجرای دکوراسیون داخلی و خارجی در مکان‌های عمومی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مراکز خرید، تبلیغات نمایشگاهی و بسیاری موارد دیگر استفاده کرد.
آلومینیوم کامپوزیت پانل ضد باکتری: این پنل‌ها از دو ورق آلومینیومی و هسته‌ی پلی‌اتیلن سبک و ضدآلاینده تشکیل شده و بر روی سطوح این ورق، یک لایه رنگ ضد باکتری بکار رفته که در اثر آن، ظاهری زیبا و مطلوب ایجاد شده است. همچنین به دلیل خصوصیات ضد باکتری موجود در رنگ، مقاومت بسیار بالایی برای استفاده در محیط‌های حساس مثل بیمارستان‌ها و اتاق‌های عمل، مراکز تولید و نگهداری دارو و آزمایشگاه‌ها دارد.
آلومینیوم کامپوزیت پانل ضد حریق: این نوع ورق از هسته پلاستیکی نسوز به همراه دو لایه ورق آلومینیومی تشکیل شده که نمونه جدیدی از ورق‌های کامپوزیت آلومینیومی است. در واقع هسته پلاستیکی شامل عنصر ضد آتش بوده که موجب می‌شود این ترکیب به سختی آتش گیرد، همچنین این قابلیت توسط استانداردهای خاص، آزمایش شده و گواهی کیفیت درجه یک را دریافت نموده است. ضمنا این ماده نسوز دارای ویژگی مناسبی بوده که در هنگام آتش‌سوزی هیچ‌گونه گاز مضری از خود متصاعد نمی‌کند.
نمای کامپوزیت طرح چوب: این نوع ورق گونه دیگری از کامپوزیت است که در طراحی و ساخت آن از یک لایه رنگ لمینت شده استفاده می‌شود و مانند طرح فلز و آلومینیوم کامپوزیت طرح سنگ، هم در داخل و هم در خارج کاربرد وسیعی دارد.
آلومینیوم کامپوزیت طرح سنگ: این نوع یکی از پیشرفته‌ترین و زیباترین ورق‌های کامپوزیت است که بر روی سطح آلومینیومی آن از سه لایه رنگ لمینت استفاده شده و به طرح‌های گوناگون سنگ ساختمانی قابل تولید است.
ورق آلومینیوم کامپوزیت با پوشش خش دار: پوشش آلومینیمی این نوع نما، به روش آنودایز به صورت خش‌دار درآمده و به دلیل زیبایی منحصر به فردی که دارند در دکوراسیون داخلی و خارجی ساختمان قابل استفاده هستند. این ورق‌ها در مقابل خوردگی و عوامل دیگر از مقاومت بالایی برخوردارند.
علاوه بر مواردی که به آنها اشاره شد، نوع پوشش ورق‌های کامپوزیت نیز بر اساس کاربردی که دارند متفاوت است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
1) پوشش PVDF نوعی رزین است که ماندگاری کیفیت ورقه‌ها را بالا می‌برد و به دلیل وجود عنصر فلوئور و لایه پلیمری در آن مقاومت ورق‌های کامپوزیتی در برابر اشعه UV و شرایط قلیایی و اسیدی افزایش پیدا می‌کند.
2) پوشش Nano-PDF به نحوی است که علاوه بر پوشش PVDF، یک لایه دیگر نیز بر روی آن قرار می‌گیرد که از نظر ساختار مولکولی کمی با لایه PVDF متفاوت است. این خاصیت باعث عدم جذب آلودگی‌های محیطی از قبیل گرد و غبار و ذرات روغنی معلق در فضا می‌شود.
3) لایه پلی استر که یک لایه روی ورق‌های آلومینیومی است و از معایب آن عدم مقاومت در برابر باران‌های اسیدی و شرایط نامساعد آب و هوایی است، بنابراین استفاده از آن در نمای خارجی ساختمان توصیه نمی‌شود اما برای نمای داخلی مناسب و به صرفه هستند.
نحوه طراحی و اجرای نمای کامپوزیت را خیلی ساده و خلاصه می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
1) ابتدا باید تمام محاسبات توسط مهندسین نقشه بردار محاسبه شود و در نقشه‌های اجرایی نحوه قرار گرفتن زیرسازی و همچنین ابعاد، فرم و مکان هر یک از ورق‌ها مشخص می‌شوند.
2) زیرسازی‌های لازم بر روی بدنه اصلی ساختمان بر اساس نقشه و با استفاده از سازه‌های آلومینیومی یا آهنی اجرا می‌شود و سازه‌های آلومینیومی به دلیل مقاومت در مقابل رطوبت و سبک‌تر بودن نسبت به سازه‌های آهنی در اولویت هستند.
3) ورق‌های کامپوزیت بر اساس نقشه برش داده شده و در مکان مناسب بر روی قاب‌های زیرسازی قرار داده می‌شوند. روش‌های اجرای این مرحله نیز به یکی از روش‌های زیر است:
اجرای ورق کامپوزیت به روش فیکس یا Fixing: در این روش، ورق‌ها با استفاده از پیچ و پرچ بر روی زیرسازی ثابت می‌شوند و می‌توان هر پانل به صورت جداگانه باز یا تعویض کرد. قیمت اجرای نمای کامپوزیت با روش فیکس یا ثابت از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و برای هر نوع طراحی با سرعت بالا قابل اجرا است.
اجرای ورق کامپوزیت به روش هنگینگ یا Hanging: در این روش که نسبت سایر روش‌ها با سرعت بالاتری اجرا می‌شود، ورق‌های آلومینیومی به پین ناودانی آویزان می‌شوند و چون ناودانی به شکل ریلی بوده و می‌توان آن را رگلاژ نمود، به روش ریلی نیز شناخته می‌شود. این روش یکی از رایج‌ترین و استانداردترین روش‌های طراحی و اجرای نمای کامپوزیت در دنیاست و از پایداری لازم در مقابل زلزله و طوفان برخوردار است.
اجرای ورق کامپوزیت به روش L و H: این روش مانند روش فیکس است اما در آن ورق‌ها پس از برش در پروفیل‌های Lو H شکل قرار می‌گیرند. سرعت اجرای نما با این روش بالاست و مقرون به صرفه است. اما امکان آب‌بندی در این روش به طور کامل امکان‌پذیر نیست و شرایط تعویض پانل‌ها در صورت نیاز وجود ندارد.
اجرای ورق کامپوزیت به روش فیکس ریلینگ: این روش از قابلیت رگلاژ پس از نصب برخوردار است و به دلیل استفاده از پروفیل آلومینیومی در آن، سازه در مقایسه با روش فیکس، سبک‌تر خواهد بود.
نصب نمای کامپوزیت ساختمان حتما باید توسط افراد متخصص و نصاب‌های حرفه‌ای صورت گیرد. آنها باید با توجه به شرایط مکانی و حتی زمانی، روش نصب نمای کامپوزیت ساختمان را انتخاب کنند و با یکی از روش‌های اجرای نمای کامپوزیت، آن را به شیوه‌ای تخصصی اجرا کنند.
همانطور که گفتیم نمای جدید کامپوزیت دارای انواع مختلفی است و قیمت نمای کامپوزیت بر حسب مترمربع محاسبه می‌شود. علاوه بر متراژ استفاده از نمای کامپوزیت، نوع رنگ، طرح روی پنل کامپوزیت، ضخامت پنل‌های آلومینیومی و برند آن، نوع آماده‌سازی، تعداد ورق‌های موردنیاز، متریال‌های لازم برای زیرسازی و هزینه اجرت نصب، بر قیمت نمای کامپوزیت تاثیرگذار خواهد بود. همچنین روش نصب و اجرای نمای کامپوزیت نیز عاملی بسیار موثری در قیمت نمای کامپوزیت می‌باشد. در بین تمام روش‌های نصب نمای کامپوزیت ساختمان، روش فیکس ارزان‌تر و راحت‌تر از سایر روش‌ها است و حدود 10 تا 15 درصد ارزان‌تر از روش هنگینگ می‌باشد. روش L و H نیز قیمت پایینی دارد اما استفاده از آن تقریبا منسوخ شده است.
در این مطلب از چیدانه گفته شد که پنل‌های نمای کامپوزیت اولین بار در آلمان ابداع شد و به دلیل کارایی و کیفیت بالا مورد توجه طراحان و کارفرمایان در سطح جهانی قرار گرفتند. پنل‌های نمای جدید کامپوزیت در طرح‌ها، رنگ‌ها و ابعاد متفاوتی تولید و اجرا می‌شوند و قابلیت انعطاف‌پذیری بالای آنها یکی از دلایل محبوبیت‌شان است. این در حالی است که روش‌های طراحی و اجرای نمای کامپوزیت نیز تنوع بسیاری دارد که با توجه به بودجه و سلایق کارفرمایان قابل تغییر است.
"پیشنهاد می‌کنیم که برای اطلاع دقیق‌تر از قیمت‌ها و نحوه‌ی طراحی و اجرای نمای کامپوزیت پروژه خودتان، با اهالی فن چیدانه در ارتباط باشید.“