در یک دهه اخیر، حکومت‌ها به دلایل متعددی، اقدام به برندسازی ملی برای کشور خود کرده‌اند. در منطقه ما یعنی خاورمیانه، مهم‌ترین پایه برند ملی، “برند اصالت" است. اصالت به مخاطبان که معمولا گردشگران از سرزمین‌های دور هستند، قدمت و تمدن یک کشور را یادآوری می‌کند. اصرار کشورهای منطقه بر ساخت اصالت جعلی، قابل درک است، چراکه گردشگر از کشورهای خاورمیانه و غرب آسیا توقع اصالت و قدمت دارد. اما از آن‌جایی که بسیاری از این کشورها، خصوصا حکومت‌های حاشیه خلیج فارس قدمت زیادی ندارند، به استفاده ناجوانمردانه و سرقت از داشته‌های دیگر کشورها پرداخته‌اند. این سرقت در سال‌های اخیر به‌خصوص در زمینه سرقت معماری اصیل ایرانی بیشتر به چشم می‌خورد.
با ادامه این مطلب از چیدانه همراه باشید تا با روش‌های سرقت و دلایل سرقت معماری اصیل ایرانی توسط کشورهای حاشیه خلیج همیشه فارس و راه‌های مقابله با آن آشنا شوید.
بازار بزرگ قاچاق عتیقه از ایران به این کشورها یکی از نتایج سیاست‌گذاری آن‌ها در ساخت اصالت است. دعوت از هنرمندان بزرگ صنایع دستی با پیشنهادات اغواگرانه به شرط ثبت محصول به نام کشور خود، از دیگر موارد است. اما یکی از روش‌های سرقت اصالت که کمتر به آن توجه می‌شود، سرقت انتزاعی با ذهنیت‌سازی نادرست برای مخاطبان است که در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی اتفاق می‌افتد. این نوع سرقت در زمینه فرهنگ و ادبیات با سرقت نام شاعران بزرگ ایرانی توسط کشورهای همسایه مشاهده می‌شود. در این میان سرقت “معماری اصیل ایرانی“ یکی از مهم‌ترین سرقت‌های انتزاعی به شمار می‌رود. سرقت معماری قبل‌تر با تلاش برای ثبت جهانی “بادگیرهای ایرانی" به عنوان “بادگیر و میراث عربی" توسط شیوخ امارات مشاهده شده است.
همان‌طور که اشاره شد، تنها یکی از دلایل توجه کشورهای منطقه به برند اصالت، برداشت و بهره اقتصادی است. موضوعی که امروزه نیاز به مثال و توضیح ندارد. اما تلاش حکومت‌ها برای ساخت برند ملی و تکیه بر اصالت و تمدن، تلاشی برای شکل‌دهی به هویت ملی و حفظ استقلال کشور است. چرا که حفظ و معرفی مناسب داشته‌های فرهنگی، سپر دفاعی نرم امنیتی برای کشورهاست و از آن برای انسجام و وحدت ملی استفاده می‌شود. اصلی که متاسفانه مانند بسیاری از دیگر اصول حکمرانی از نظر تصمیم‌گیران کشورمان دور مانده است.
حاشیه‌نشین‌های خلیج همیشه فارس در حال ساخت ذهنیتی از معماری دیگر کشورهای اسلامی به نام خود هستند. آن‌ها با جعل عبارت “معماری اسلامی" تلاش کرده‌اند معماری ایران، مصر و حتی مراکش را به نام معماری خود معرفی کنند. که متاسفانه در این زمینه موفق هم بوده‌اند. به طوری که امروز اگر یک کاربر اینترنت، نمایی از مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان یا مسجد ابن‌طولون قاهره را در فضای مجازی ببیند، به یاد عربستان و امارات می‌افتد!
معماری ایران با قدمتی به اندازه تاریخ کشورمان، برگرفته از دانش ایرانی و دارای هویتی مستقل است. نوعی معماری سازگار با اقلیم مناطق مختلف سرزمین‌مان که در دوره‌های مختلف، روند تکوینی خود را طی کرده تا به دوران ما رسیده است. به نظر می‌آید امروز لازم است ضمن تلاش برای حفظ و ارتقای معماری اصیل ایرانی، مراقب باشیم تا به نام دیگران از آن استفاده نشود. یکی از راهکارهای ساده مقابله، استفاده از عبارت “معماری ایرانی در دوره اسلامی" به جای عبارت مورد استفاده و مورد علاقه حاکمان حاشیه خلیج فارس یعنی معماری اسلامی است!
حاشیه‌نشین‌های بیعار و ثروتمند در حال سرقت معماری اصیل ایرانی با ساخت ذهنیتی از معماری دیگر کشورهای اسلامی به نام خود هستند. آن‌ها با جعل عبارت “معماری اسلامی" تلاش کرده‌اند معماری ایران، مصر و حتی مراکش را به نام معماری خود جا بزنند. که متاسفانه در این زمینه موفق هم بوده‌اند! با راهکارهای ساده‌ای مانند استفاده از عبارت " معماری ایرانی در دوره اسلام" به‌جای “معماری اسلامی" می‌توان با سرقت معماری اصیل ایرانی توسط کشورهای حاشیه خلیج فارس مقابله کرد.
برای مطالعه دیگر خبرهای روز در زمینه معماری مطلب زمین‌های قولنامه‌ای نخرید! را از دست ندهید.
منبع خبر: روزنامه اطلاعات