باتوجه به مسمومیت‌های اخیر که در بسیاری از مدارس ایران رخ‌‌داده و جو ناامنی که بسیاری از خانواده‌ها و دانش‌آموزان را دچار وحشت‌کرده، به‌منظور آرامش و آسایش شهروندان خصوصا نسل درحال رشد و آینده‌ساز ایران باید به اقدامات امنیتی مدارس و دانشگاه‌ها توجه بیشتری داشت تا محیطی امن به‌منظور تامین سلامت جسم و روح و رشد و شکوفایی استعدادهای آن‌ها فراهم شود. متاسفانه معمولا تا زمانی که فاجعه‌ای رخ نداده به امنیت مدارس توجه نمی‌شود. برای مثال در آتش‌سوزی مدارس ابتدایی کشور متاسفانه چندنفر از دانش‌آموزان دچار حادثه شدند. مدیران این مراکز و حتی وزارتخانه‌ها باید توجه ویژه‌ای به امنیت این فضاها داشته باشند تا با استراتژی‌های مناسب بتوانند از حوادث مشابه جلوگیری کنند. با چیدانه همراه باشید تا با راهکارهای کاربردی تأمین امنیت مدارس آشنا شوید…
ایجاد مدارس امن جدید و ایمن‌سازی مدارس موجود، در تمامی شهرها و روستاهای کشور، افزایش امنیت روانی دانش‌آموزان و خانواده‌ها را به‌همراه خواهدداشت. مدارس امن دنیا از روش‌های مختلفی برای برقراری امنیت این محیط استفاده می‌کنند. راه‌هایی چون امنیت معماری بنا در وحله اول، حفاظت فیزیکی، تکنولوژی‌های روز و دوربین‌های مداربسته برای کنترل تردد افراد، در کنار این راهکارهای امنیت مدارس باید با برنامه‌ای مدون و دادن آموزش‌های لازم به دانش‌آموزان و کارکنان برای مقابله با حادثه آماده بود.
امروزه حفظ امنیت مدارس در بعد معماری و طراحی شهری بیش از هر زمانی اهمیت دارد. لازم است پس از ارزیابی خطر، امکانات معماری و طراحی شهری بررسی شود و با مجموعه‌ای از اقدامات موجب کاهش آسیب‌پذیری نیروی انسانی، ساختمان‌ها، تاسیسات، تجهیزات و سرمایه‌ها شد. طراحی هوشمندانه فرم ساختمان، محوطه، دسترسی‌ها، معابر، نحوه قرارگیری بناها و فضاهای باز مدارس در کاهش آثار مخرب حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و حوادث غیرطبیعی مانند همین مسمومیت‌های اخیر و حفظ روح و جان دانش‌آموزان به‌عنوان قشر آسیب‌پذیر جامعه تاثیر به‌سزایی دارد. دکوراسیون داخلی و معماری فضاهای مدارس باید براساس نیازهای کودکان و نوجوانان رده سنی 7 تا 16 طراحی شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های طراحی مدارس ایجاد سیرکولاسیونی انعطاف‌پذیر و شرایط بصری روحیه‌بخش خواهدبود.
دوربین مداربسته یکی از ابتدایی‌ترین راه‌های برقراری امنیت مدارس و دانشگاه‌هاست. این دوربین‌ها در قسمت ورودی و دیگر قسمت‌ها نصب و ورود و خروج افراد را ثبت می‌کنند. باتوجه به اینکه دوربین‌ها تمامی تصاویر را ضبط می‌کنند، امکان بازخوانی آن‌ها وجود دارد و می‌توان اطلاعات آن را استخراج کرد. اگرچه این روش بسیار مؤثر و کارآمد خواهد بود، اما لنز دوربین در هوای آزاد کثیف شده و باید نگهداری و تمیز شود. دوربین‌های مداربسته ظرفیت ذخیره‌سازی محدودی داشته و باید حافظه‌شان خالی شود. دوربین مداربسته جنبه پیشگیری کمتری داشته و بیشتر پس از حادثه به‌کار می‌آید.
برای کنترل تردد افراد در مدرسه می‌توان از تجهیزاتی چون دستگاه‌های حضورغیاب یا دستگاه‌های مشابه با تکنولوژی RFID در مدارس الکترونیک استفاده کرد. این دستگاه‌ها زمان ورود و خروج دانش‌آموزان و کارکنان را به‌طور دقیق ثبت کرده و آمار کارکنان و دانش‌آموزان به‌راحتی دردسترس مدیران قرار می‌دهد. دستگاه‌های حضور غیاب یا کنترل تردد، سازوکارها و عملکردهای مختلفی دارند. دستگاه‌هایی چون اسکن اثرانگشت، چشم، چهره و کارت از نمونه‌های پرکاربرد هستند.
برخی مدارس با داشتن سیستم کنترل دسترسی در کل فضای آموزشی، برای دانش‌آموزان کارت هوشمند به‌عنوان مجوز تردد صادر می‌کنند. با نصب این دستگاه در ورودی مدارس دیگر به حفاظت فیزیکی نیاز نیست، از ورود افراد ناشناس جلوگیری شده و امنیت مدارس برقرار می‌شود. تردد در برخی فضاهای مدرسه مانند اتاق‌ها، آزمایشگاه و کتابخانه مدرسه نیز با محدودیت روبروست. با دستگاه‌های RFID می‌توان دسترسی آن‌ها را نیز کنترل کرد و با تعریف دانش‌آموزان برای دستگاه اجازه تردد آن‌ها را صادر کرد. کارت‌های هوشمند دارای تراشه یا نوارمغناطیسی توانایی ذخیره اطلاعات مختلف و قابلیت انجام چندکار به‌صورت هم‌زمان را دارند، دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند با کارت شناسایی هوشمند خود، هم‌زمان هم حضوروغیابشان را ثبت کنند و هم به فضاهایی چون کتابخانه و آزمایشگاه تردد داشته‌باشند.
به‌منظور حفظ امنیت مدارس داشتن قفل مناسب برای تمام اتاق‌ها ضروری است. برای این‌کار می‌توان از قفل‌های دیجیتال استفاده کرد و با هماهنگی‌شان با سیستم کنترل دسترسی از ورود افراد ناشناس به کلاس‌ها و فضاهای خاص جلوگیری کرد.
بهترین راهکار برای مقابله با حوادث، جلوگیری از رخ‌دادن آن‌هاست. داشتن برنامه‌ای مدون و تمرین آن به‌صورت منظم، می‌تواند افراد را برای مقابله با حوادث مختلف آماده کند. در این مورد خاص نیز برای تأمین امنیت مدارس داشتن برنامه و تمرین موجب آمادگی بیشتر دانش‌آموزان و کارکنان می‌شود تا درمواقع حساس خونسردی خود را حفظ کرده، موقعیت موجود را بهتر درک کنند و در آخر عکس‌العمل مناسب‌تری نشان دهند. در حادثه تیراندازی آوریل 2007 ویرجینیا، 32 نفر کشته شدند. مدیران و پرسنل مدرسه ابتدا به‌اشتباه تصور کردند حادثه تمام شده و وضعیت به‌حالت عادی برگشته اما متاسفانه تیرانداز در محل دیگری کمین کرده و افراد بیشتری را به قتل رساند. هنگام رخ‌دادن حادثه معمولا اطلاعات لحظات اولیه ناقص و همراه‌با خطا هستند اما با تمرین و داشتن آمادگی لازم، می‌توان تصمیمات مناسبی گرفت و از بزرگ‌تر شدن حادثه جلوگیری کرد.
دانش‌آموزان سرمایه‌های بسیار مهمی هستند که به‌دلیل آسیب‌پذیری‌شان، مدارس و مراکز آموزشی معمولا در معرض تهاجم مجرمین و افراد خاطی قرار می‌گیرد. حفظ امنیت کودکان و نوجوانان هنگام تحصیل در مدارس یا دیگر مراکز آموزشی اهمیت بالایی دارد. برای حفظ کامل امنیت مدارس بهتر است روش‌های متفاوت امنیتی بالا را به‌طور هم‌زمان به‌کار برد. امید است با پیگیری و مسئولیت‌پذیری مسئولان چه در سطح مدارس و چه کشور عزیزمان ایران این مسمومیت‌ها متوقف و امنیت مدارس برقرار شود و دیگر شاهد چنین حوادثی خصوصا برای این نسل آینده‌ساز نباشیم…
نویسنده: نرگس مهردادیان