پروژه های برجسته: موقعیت زمین پروژه طراحی آپارتمان مسکونی رشت در ابتدا، یک ویلای مسکونی بود که در حیاط آن درختانی کهنسال وجود داشت. درخواست کارفرما، استقرار تنوعی از تیپولوژی واحدهای مسکونی مشتمل بر واحدهای سه خوابه، چهارخوابه دوبلکس و یک پنت هاوس در طبقه فوقانی بود. این امر چیدمان واحدها و قرارگیری مناسب آنها بر روی همدیگر را به امری چالش برانگیز و دشوار بدل کرده بود. علاوه بر آن جانمایی تعداد زیاد لوله‌های آب باران در میان تغییر مدام نوع واحدهای مسکونی در طبقات مختلف نیز مساله حل داکت‌ها و رایزرهای تاسیساتی را در مسیر ایجاد فضاهایی با کیفیت در بر داشت. با چیدانه همراه باشید تا با هم پای صحبت معمار و طراح پروژه بنشینیم و جزییات طراحی را از زبا خودشان بشنویم با ما همراه باشید.
موقعیت زمین پروژه آپارتمان دوبلکس رشت در ابتدا، یک ویلای مسکونی بود که در حیاط آن درختانی کهنسال وجود داشت. درخواست کارفرما، استقرار تنوعی از تیپولوژی واحدهای مسکونی مشتمل بر واحدهای سه خوابه، چهارخوابه دوبلکس و یک پنت هاوس در طبقه فوقانی بود. این امر چیدمان واحدها و قرارگیری مناسب آنها بر روی همدیگر را به امری چالش برانگیز و دشوار بدل کرده بود. علاوه بر آن جانمایی تعداد زیاد لوله‌های آب باران در میان تغییر مدام نوع واحدهای مسکونی در طبقات مختلف نیز مساله حل داکت‌ها و رایزرهای تاسیساتی را در مسیر ایجاد فضاهایی با کیفیت در بر داشت.
در طی مراحل طراحی آپارتمان دوبلکس این بنای مسکونی ۵ طبقه، احترام به معماری بومی خطه گیلان و استفاده راهبردی از برخی شاخص‌های الگویی (فرم، مضمون، حالت) و عملکردی آن به عنوان شیرازه طرح، مد نظر قرار گرفت. معماری روستایی گیلان ، متشکل از اتاق‌هایی است که در میان ایوان‌ها و بالکن‌ها محصورشده. با توجه به اقلیم مرطوب و نیاز مبرم به تهویه ، این فضاهای نیمه باز، بسیار کاربردی هستند و در حدود نیمی از سال ، بخش عمده زندگی در آنها جریان دارد.
وجود بازشو های گوناگون در فضاهای بسته اتاق ، امکان کوران هوا را میسر می سازد. پلان بنای پیش رو در گام آغازین با محوریت قرار دادن باد غالب شمالی-جنوبی به گونه‌ای سازماندهی شده است که امکان کوران و تهویه طبیعی با باز شدن درب اتاق‌های خواب به سهولت فراهم باشد. در پی آن، تلاش در راستای احیاء سنت زندگی در تعامل با فضای نیمه باز بالکن‌ها صورت گرفت. در تمامی طبقات برای هر واحد در هر دو جبهه شمالی و جنوبی بالکن‌هایی با دسترسی موثر از اتاق‌های خواب و نشیمن مستقر شد و مجموعا در هر طبقه چهار عدد تراس قرار گرفت.
از این رهگذر علیرغم محدودیت‌‌های اقتصادی، نسبت فضاهای نیمه باز و بسته و همچنین ارتباط موثر میان آنها در مقیاس بنایی مسکونی در قیاس با ساختارهای موجود، ارتقا یافت. و سعی بر آن گردید تا فرهنگ گذراندن قسمتی از زندگی در فضای نیمه باز نهادینه شود. از جمله تمهیدات طراحی که در راستای ترغیب ساکنین جهت استفاده از فضای بالکن‌ها به کار برده شد می‌توان به حذف اشراف ساختمان‌های پیرامون اشاره کرد. این مهم با استفاده از پوشش و حفظ درختان کهن داخل سایت و همچنین بهره بردن از بافت (Pattern) و جداره نیمه باز در بالکن‌ها تحقق یافت.
حفظ درختان کهنسال، همیشه سبز علاوه بر تامین حریمی امن، موجب ارتقا کیفی فضاها و تامین جایگاه حضور بلند مدت پرندگان و غنای ارتباط ساکنین با طبیعت شد. این امر در ابتدا با مخالفت کارفرما همراه بود. چرا که با تراکم مجاز، تامین پارکینگ مورد نیاز واحد ها در طبقه همکف بدون قطع کردن درختان ناممکن بوده و به علت بالا بودن سطح آب های تحت الارضی، احداث زیر زمین به طور معمول توجیه اقتصادی ندارد. در نهایت، علیرغم ارزش بالای قیمت زمین در این محدوده از شهر ، فقط از ۶۰%سطح زمین استفاده شد و از ۲ متر اضافه صرف نظر گردد.
برای طراحی نما، به معماری بومی گیلان رجوع کرده و با تکیه بر آنالیز و موشکافی ویژگی‌های کارکردی، فرمی و هندسی المان‌ها در خانه‌های سنتی روستایی، به الگویی مناسب رسیده ایم. در این خانه ها، طبقات منظم هندسی روی یکدیگر قرارگرفته و ایستایی آن با استفاده از ستون های موازی و با فواصل مساوی مهار شده است. این طبقات و ستون ها، به گونه‌ای تجرید شده، الگویی از عناصر کشیده افقی و المان‌های ریتمیک عمودی را به دست می دهند.
در بنای پیش رو، عناصر افقی یاد شده در نقش پیش‌آمدگی‌هایی جهت جلوگیری از نفوذ باران ظاهر شده‌اند و عناصر عمودی نیز، سطوح شفاف فضاها و جدا کننده بین پنجره های اتاق های خواب و آشپزخانه ها را تشکیل می دهند. در نهایت، طرح نما از ترکیب فضای نیمه باز بالکن ها با الگوی یاد شده ایجاد می شود. جانمایی تک تک المان ها ، بر اساس ساختار پلان و برهم‌نهشت هر واحد بر دیگری شکل‌گرفته و رابطه تنگاتنگی میان فرم و عملکرد را به وجود آورده است.
در طراحی فضای نشیمن واحد های دوبلکس و برخی واحد های سه خواب مشرف به همسایکی، برای حفظ حریم خصوصی، خلوت و محرمیت ساکنین؛ لوورهای متحرکی با انگاره ای (pattern) از جنس چوب اضافه‌شده است. الگوی مورد استفاده در بافت‌های چوبی نیمه‌باز، فرمی آبستره از سازه چوبی دیوارچینی سنتی گیلان موسوم به زگالی (زینگالی) است . در معماری بومی گیلان چندین روش سنتی عمده جهت احداث دیوارها استفاده می شود که زگالی و زگمه‌ای از مهمترین آنها هستند.
در روش زگالی، این دیوار های گلی سازه ای از ترکیب چوب و شاخه درختان داشته که به صورت موازی با هم و به کمک مهاربندی‌های چوبی برپا می‌شود. از آنجا که تامین درختان از جنگل صورت می گرفته، اندازه نامنظم المان‌های چوبی به کار رفته ، از ویژگی‌های بصری شاخص سازه دیوار های زگالی بوده است.بافت چوبی نیمه‌باز بالکن‌های این پروژه با قابلیت متحرک بودن خود (موتور الکتریکی و سیستم BMS) علاوه بر انعطاف پذیری و تامین محرمیت، آزادی عمل در کنترل میزان نور محیط را نیز برای ساکنین به ارمغان می آورد.
در مرحله نهایی، این الگوی برگرفته شده از سازه های سنتی گیلان ، به زیر سقف تراس‌ها نیز گسترش میابد. زیرا ادراک حجم ساختمان توسط افراد پیاده، علاوه بر جداره های عمودی نما در سطوح افقی زیر سقف ها نیز صورت می گیرد. در نهایت، اضافه کردن این الگو موجب عمق دادن و حجم دار نمودن جداره نما (که صرفا به یک سطح محدود شده) می شود .
در شهر های شمالی ایران، به دلیل مشکلات مرسوم در آب‌بندی و دفع نزولات جوی، استفاده از سقف شیبدار بسیار رایج است. در آپارتمان دوبلکس رشت پیش رو به جای استفاده از این روش معمول، بام پروژه در راستای افزایش کیفیت فضایی، بهره بردن از فضای باز در ارتفاع و همچنین افزایش حضور فضای سبز در فضای زندگی ساکنین و همچنین بروز آن در قالب نمایی شهری به صورت باغ بام تخت و مسطح شکل یافت.
ایجاد باغ – بام تخت در شهرهای شمالی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، بدلیل تعبیه پارکینگ در طبقه همکف – پیلوت ( با توجه به مقرون به صرفه نبودن ایجاد زیرزمین ) و متعاقبا محدود شدن سطح فضای باز و حیاط که برای زندگی سالم هر کودک و انسانی لازم است. نتیجه نبودن این فضا، ارتباط بسیار محدود شده ساکنین با فضاهای باز است. اهمیت این موضوع با توجه به سرانه پایین فضای سبز شهری به دلیل تراکم بالا در شهر، بیشتر نشان داده می‌شود. آزادسازی فضای غیرقابل استفاده بام‌های شیبدار مرسوم و تبدیل آن به باغ-بام تخت راه حل مناسبی را در جهت مواجهه با مساله یاد شده، پیش رو قرار می دهد. در این پروژه، تمامی بام به فضایی عمومی اختصاص داده شده و در مجموع حدود دویست مترمربع سطح مشاع مفید، عاری از ماشین و آلودگی های بصری در اختیار ساکنین قرار می گیرد.
برای اینکه بتوانید پروژه ی خود را در بخش پروژه های برجسته چیدانه با نام خودتان ثبت کنید کافی است، عکس پروژه و مشخصات خود را به تلگرام چیدانه ۰۹۰۳۵۵۵۰۱۴۸ ارسال کنید. اهالی فن چیدانه مکانی است که معماران و متخصصان حوزه ساخت و دکوراسیون داخلی می توانند عضو شده و پروژه های خود را به نمایش بگذارند. اگر شما هم صاحب کسب و کاری در این زمینه هستید، هر چه زودتر دست به کار شوید و پروژه ی خود را با مردم ایران به اشتراک بگذارید.
نویسنده: پژمان طیبی | تحریریه چیدانه