شاید آیکونیک‌ترین مکان مذهبی در ایران، حرم امام رضا در مشهد باشد. مکانی که سالانه میلیون‌ها نفر را میزبانی می‌کند و باعث شده که مشهد و شهرهای هم‌جوار به جمع قطب‌های گردشگری کشور افزوده شوند. به تازگی و در همین ارتباط دو تصویر هوایی حرم رضوی در شهر مشهد در سال‌های 1357 و 1400 منتشر شده که کاملا نشان از تغییرات گسترده حرم رضوی در این سال‌ها دارد.
در سال 1353 خشت‌های طلایی گنبد را که شفافیت خود را از دست داده‌بودند، برداشتند و پس از رنگ‌آمیزی مجدد با آب طلا، در جای خود قرار دادند. در این دوران، ضریح نیز مرمت شد. همچنین با توسعه حرم، سقف فرسوده مسجد بالاسر با سقفی جدید و بتنی جابجا شد و این سقف از نو کاشی‌کاری و تزئین شد. حرم از ضلع شمالی نیز گسترش یافت و به دارالشکر متصل شد. محراب قدیمی مسجد نیز به موزه منتقل شد. در طرح توسعه حرم در این دوران، ساختمان‌های جدیدی به آستان اضافه شد و ساختمان موزه تأسیس شد. همچنین در فضای مشهد نیز تغییراتی همچون تعریض خیابان‌ها رخ داد.
پس از انقلاب، طرح توسعه حرم دنبال شد و این مجموعه شاهد گسترش زیادی بود. در این دوره، طلای گنبد که بر اثر زمان ساییده شده بودند، با طلای جدید جایگزین شدند و گزارش این تعویض در لوحه‌ای نوشته و بر گنبد نصب شد. همچنین در سال 1358 رواق پشت سر توسعه پیدا کرد و فضاهای پیش رو تعریض شدند. از سوی دیگر در این دوره صحن عتیق به صحن انقلاب و صحن موزه به صحن امام خمینی تغییر نام پیدا کردند. همینطور در سال 1359 فضای داخلی بنای حرم توسعه یافت و ایستایی گنبد افزایش پیدا کرد و درهای ورودی به بنای حرم در سمت پیش‌رو و پایین پای مدفن، گشایش یافت. آخرین ضریح نصب شده بر روی قبر امام رضا (ع) ضریح مشهور به ضریح آفتاب است که در اسفند 1379 نصب گردید.
مطلب پیشنهادی: تغییر معماری بافت اطراف حرم رضوی یک خطای بزرگ بود!
حالا با وایرال شدن تصاویری که در بالا مشاهده کردید، در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی گفتگویی شکل گرفته مبنی بر اینکه این حجم از تغییرات چگونه بر ظاهر حرم و اطرافش تاثیر گذاشته است؟
و حالا بخش‌هایی از این نظرات را با هم مرور می‌کنیم:
سیتا: مشهد یک پا شمالی بوده برای خودش
مهدیار: سال 57، 12هزار مترمربع وسعت داشت و الان در سال 1401 با یک میلیون متر مربع بنا ادامه فعالیت می‌دهد. پیشرفت 44ساله از هزار سال قبل بیشتره و اصلا قابل مقایسه نیست.
سولماز: توسعه خوبه ولی قبول کنید با دیدن تصویر هوایی اول حرم رضوی، باورم نمی‌شد مشهد روزی این شکلی بوده!
باران: خداوکیلی اولش فکر کردم منظورش اینه چه خوب که توسعه داشته. طرح قبلی انگار حرم وسط میدون بوده! حالا اینکه جوابگوی جمعیت زائران امروز نیست رو ندید می‌گیریم؛ می‌خواستن ایراد بصری وارد کنن بازم قشنگ نیست اینجوری چمن بکارن دور حرم.
مهدی: انگار یه خونه 40متری رو با یک خونه 100هزار متری مقایسه کنی.
آسمان: توسعه حرم و ساخت و سازهای اطرافش رو نمی‌بینن، دلشون برای اون چمنا فقط تنگ شده!
مبینا: طرح جدید شاید یکم شهری‌تر باشه ولی قطعا جامعه با فضای سبزی که در گذشته بوده ارتباط بیشتری برقرار می‌کنه.
مطلب پیشنهادی دیگر: گفتگو با داریوش بوربور، معمار برجسته و طراح بازار رضای مشهد
آماتور: اگر تصویر هوایی سمت چپ فیک نباشه من متوجه دلیل اون همه فضای سبز برای مکانی که حضور افراد داخلش مهمه نمی‌شم. فرهنگ شیعه موضوع «مجاورت» براش مهمه. دوست داره فضا طوری باشه که داخل حرم حساب بشه حضورش. حالا ما که معمار نیستیم ولی به نظرم زیبایی و عملکرد فضا همزمان باید مورد توجه باشه.
حامد: شاید باوتون نشه با تمام توسعه‌ای که الان داشته ولی طرح قدیم هم قابل توجه و حتی تامل بوده!
رضا: افزایش جمعیت لزوم تغییرات را ایجاب می‌کرد و روند و نقاط قوت و ضعف توسعه حرم را باید از متخصصین جویا شد.