شهرک اکباتان از بزرگترین شهرکهای خاورمیانه است که در غرب تهران، پایتخت ایران و منطقه 5 شهرداری تهران جای دارد.
این شهرک برنامهریزیشده 5٫94 کیلومتر مربع وسعت و 44٬981 تن جمعیت دارد. اگرچه جمعیت آن در منابعی بیشتر اعلام شدهاست. این شهرک از شرق به کوی بیمه و شهرک آپادانا، از شمال به اتوبان تهران کرج، از غرب به نمایشگاه صنایع هواپیمایی و از جنوب به بزرگراه شهید لشگری میرسد. نام شهرک نیز از واژه هگمتانه برگرفته شدهاست.
رحمان گلزار شبستری فارغالتحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران ساخت شهرک اکباتان را از سال 1345 آغاز کرد. مقاومت در برابر زمینلرزه تا 9 ریشتر، فضای سبز بسیار گسترده، نورگیری کافی سازه، شوتینگ، رایزرهایی اختصاصی، پلههای ویژه فرار و دهها استاندارد دیگر آمریکایی، اکباتان را توانمند ساخت تا عمر مفید شهرک، نزدیک 300 سال برآورد گردد.
طرح ساخت شهرک، نخست بسیار گسترده بوده است و به عنوان نمونه، شامل دریاچهای مصنوعی و بزرگترین مجموعه فرهنگی ایران میشد. کار ساخت شهرک هنوز نیمهتمام بود که انقلاب 1357 رخ داد و پروژه دچار توقف گردید. در نهایت، بسیاری از بخشهای پروژه ساخته نشدند. کارشناسان، معماری شهرک را ستودهاند. نخستین واحدهای این شهرک در سال 1356 به کارمندان دولتی ایران واگذار شد. ادامه واگذاری واحدها نیز پس از انقلاب 1357 و توسط شرکت عمران و نوسازی محیط، پیگیری گردید.
فرهنگ شهرک برجسته بوده است و در نمونهای، گرافیتیهای اکباتان نیز پرآوازه هستند. چند ورزشگاه (شامل ورزشگاه راهآهن و ورزشگاه دستگردی) در شهرک اکباتان ساخته شده است اما سوای آنان، جاهایی برای ورزشهای خیابانی نیز در این شهرک وجود دارد. وجود مگامال و دیگر مرکزهای خرید در اکباتان، نیازهای خرید مردم ساکن آن را تأمین کردهاست. ایستگاه مترو شهرک اکباتان نیز در کنار خطهای تاکسی و اتوبوس به شهروندان خدمترسانی میکند. فضای سبز شهرک نیز برجسته دانسته شده است.
با طی مسیر و نزدیک شدن به پایتخت از ورودی غربی تهران و در حاشیه جنوبی بزرگراه کرج- تهران، ابهت آپارتمانهای عظیم بتنی و یکدست خاکستری و ردیف پنجرهها به شدت جلب توجه میکنند.
اینجا شهرک اکباتان، شهرک مسکونی مشهور، قدیمی و محبوبی است که در جنوب غرب پایتخت و در منطقه 5 شهرداری تهران قرار دارد.
اکباتان از سمت شرق به کوی بیمه و شهرک آپادانا، از شمال به بزرگراه تهران-کرج، از غرب به نمایشگاه صنایع هواپیمایی و از جنوب به بزرگراه شهید لشگری محدود میشود.
شهرک اکباتان با سازههای عظیم بتنی خاکستری، یکی از بهترین مجتمعهای مسکونی ایران است.
اشتباه نکنید! اکباتان را آمریکاییها نساختهاند. برخلاف تصور عمومی، شهرک اکباتان توسط یک مهندس ایرانی طراحی و ساخته شده است.
در کتاب “اکباتان، مدنیت معاصر معماران ایران" که توسط بهروز مرباغی، سید فرید توکلی، نگار حاتمنژادیان، عرفان خسروی، فرشید رحیمیکلهرودی و کسری کاوسیان تالیف شده، اطلاعات مستندی درباره ساخت این مجتمع مسکونی و سازنده آن نوشته شده و در این کتاب، مهندس رحمان گلزار شبستری به عنوان طراح اصلی اکباتان معرفی میشود.
اما دلیل اینکه ساخته شدن اکباتان را به آمریکاییها نسبت میدهند این است که در دهههای 40 و 50، تجربه کافی در زمینه ساخت سازههای بتنی در ایران نبود؛ پس مدیریت ساخت و نظارت بر اجرای سازههای بتنی اکباتان به شرکت آمریکایی “استارِت" سپرده شد.
طراحی فاز دوم اکباتان را هم یک معمار کرهای انجام داده است.
برخلاف تصور همگان شهرک اکباتان توسط یک مهندس ایرانی طراحی و ساخته شده
داستان شروع ساخت اکباتان توسط مهندس گلزار، به دوران دانشجویی او در رشته معماری دانشگاه هنرهای زیبای تهران برمیگردد. آقای گلزار پس از فارغالتحصیلی به دنبال تحقق رویای خود رفت.
گلزار در آن زمان زمینی هزار و 200 متری که در منطقه اکباتان فعلی بود و جزو فضای شهری تهران به حساب نمیآمد را به 3 قطعه 400 متری تفکیک کرد و برای تامین هزینه ساخت، 2 قطعه آن را فروخت و یک آپارتمان 4 طبقه دو واحدی بسیار خوش ساخت را بنا کرد که چشم خیلیها را گرفت.
او با مشکلات و فراز و نشیبهای بسیار و جذب سرمایهگذار و همچنین پیشفروش واحدهای در دست ساخت توانست زمینهای اطراف را هم خریداری و ایده ساخت یک مجتمع مسکونی با نام “اکباتان" را عملی کرد. از همان ابتدا کیفیت بالای این مجتمع، بر سر زبانها افتاد؛ استقبال بالا گرفت، تا جایی که شرکت سهامی نوسازی و عمران تهران، زمینهای اطراف را خرید و پروژه شهرک اکباتان گسترش یافت.
خانههای آن زمان اکباتان بهصورت مبله فروخته میشد و کیفیت متریال استفاده شده عالی بود. کابینت و لوازم داخلی این واحدها را کارخانه الکترولوکس تولید میکرد و استفاده از پنجره دوجداره برای حذف سر و صدای فرودگاه برای اولین بار در این مجتمع انجام شد و شرکت آمریکایی اوتیس سازنده آسانسورهای اکباتان بود.
اکباتان دلایل زیادی برای آنکه بهترین مجتمع مسکونی ایران لقب بگیرد را داراست.
ساخت اصولی و مقاوم آپارتمانها و ساختار مطابق با نیازهای بهروز شهرنشینی، سالهاست که این شهرک را به شهرت رسانده و با گذشت نزدیک به پنجاه سال از عمرش، همچنان کیفیت لازم برای درک یک زندگی همراه با آسایش را در محیط شهری دارد.
اما چه دلایلی اکباتان را در منطقه جنوبی تهران، به محلهای جذاب و محبوب و پرطرفدار تبدیل کرده است؟
کیفیت ساخت این شهرک چنان بالاست که عمر مفید آن 300 سال تخمین زده شده و مقاومت ساختمانها آنچنان بالاست که در برابر زمینلرزه 9 ریشتری هم خم به ابرو نمیآورد. اکباتان 50 سال پیش که اسکلت بتنی در ایران کاربردی در ساختوساز نداشت، با اسکلت بتنی ساخته شد.
از دیگر ویژگیهای منحصر به فرد محله اکباتان، دست کم در آن دوره، وجود شوتینگ برای دفع آسان زباله، رایزرهای اختصاصی و پله فرار، پارکینگ وسیع و طراحی متراژهای مختلف در واحدهاست.
ترکیب فضایسبز و مسکونی در اکباتان برابر است و در ازای هرمترمسکونی، یک متر فضایسبز درنظرگرفته شده استفاده از استانداردهای معماری در این مجتمع، باعث شده تا با وجود دیوار به دیوار بودن واحدها، همسایهها مزاحمت صوتی برای هم ندارند. خانههای اکباتان پنجرههای نورگیر دارد و درعین حال به هم دید ندارند.
ترکیب فضای مسکونی با فضای سبز در اکباتان کاملاً برابر است؛ یعنی به ازای یک متر فضای مسکونی یک متر فضای سبز در نظر گرفته شده و همین سرسبزی و فضای سبز ویژگی برتر این مجتمع مسکونی است. نکته جالب در ساخت این مجتمع، طراحی پیاده راههایی است که مسیری سرسبز را برای عبور عابران پیاده و دانشآموزان تا مدرسه فراهم میکند.
و جانمایی مدارس در اکباتان به گونهای است که بچهها نیازی به عبور از عرض خیابان نداشته باشند و از مسیر پیاده راهها به مدرسه برسند.
یک دیگر از ویژگیهای مهم و زبانزد این محله، مستقل بودن ساکنین در خرید و استفاده از خدمات شهری است. در محله اکباتان هر چیزی که برای زندگی بخواهید فراهم هست. وجود مراکز خرید محلی باعث شده که اهالی نیازی به خروج از شهرک نداشته باشند و همانجا در جزیره مستقل اکباتان تمام مایحتاجشان برطرف شود.
شهرک اکباتان 5.94 کیلومتر مربع وسعت دارد و دارای 3 فاز ، 33 بلوک و 15675 واحد مسکونی آپارتمانی در متراژهای مختلف است و آپارتمانهای محله اکباتان، یکخوابه، دوخوابه، سه خوابه و چهار خوابه از متراژ 68 تا 176 متری هستند.
فاز یک که اولین مرحله ساخت محله اکباتان است، 10 بلوک دارد و به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است. بلوکهای بالا و بلوکهای پایین، عنوانی است که اهالی اکباتان به دو بخش جدا شده با دو ورزشگاه پاس و راهآهن دادهاند. 4 بلوکی که در شمال ورزشگاهها قرار دارند، بلوکهای بالا و 6 بلوک جنوبی، بلوکهای پایین هستند.
فاز یک، هفت بازارچه در جنوب ورزشگاه و چهار بازارچه در بخش شمال ورزشگاهها دارد.
از لحاظ مدارس و مراکز تحصیلی هم در دوبخش بلوکهای پائینی و بالایی، مدارس متعددی در ردههای مختلف تحصیلی از جمله مدرسه ابتدایی معلم شهید و دبیرستان شهید عموییان قرار دارند.
فاز دو محله اکباتان 13 بلوک دارد و پرجمعیتترین فاز شهرک است. آپارتمانهای فاز دو، دوبلکس هستند و بلوک 5 در فاز دو تنها بلوک شهرک است که دارای استخر سونا و جکوزی است.
بلوکها روی خط شمالی جنوبی ساخته شدهاند و آپارتمانها نور شرقی غربی دارند. فاز 2 سه بازارچه و 5 مدرسه دارد.
فاز 3 شهرک اکباتان، بعد از انقلاب اسلامی ساخته و آپارتمانهای آن سال 1370 واگذار شد. فاز سه، کوچکترین فاز اکباتان و دارای 4 بلوک است.
فاز سه دو مدرسه حضرت معصومه و شهید اشرفی اصفهانی و یک مجتمع تجاری با 40 فروشگاه دارد.
دیوارهایی که با گرافیتی نقاشی شده، نشانه جو مثبت اکباتان برای جوانترهاست. جالب اینجاست که نه تنها ساکنان اکباتان، در آرامش زندگی میکنند؛ بلکه حتی حیوانات خیابانی هم زندگی آرام و امنی دارند. گربهها در اکباتان محبوب هستند و ساکنان برایشان غذا میگذارند و مواظبشان هستند.
فضای باز اکباتان جوری ساختهشده که بچهها در امنیت، فضای کافی برای بازی و دورهم بودن داشته باشند. همین فضای سبز یکی از ویژگیهایی است که سالمندان را هم از زندگی در اکباتان راضی نگه میدارد. وجود مدارس در محدوده اکباتان هم مزید بر علت شده که صمیمیت و همراهی و یکدستی بیشتری بین بچهها ایجاد شود.
یکی از مزایای مهم شهرک اکباتان، رعایت حال معلولان و قرار دادن رمپ و گذرگاههای مناسب برای عبور صندلی چرخدار است. انگار در اکباتان به همه چیز فکر شده است.
وجود کافهها و رستورانهای متنوع با فضاهای مدرن، سنتی و خاص در جابهجای این محله، فضای گرم و جوانپسندی به وجود آورده و کلی موقعیت برای پاتوق شدن و وقتگذرانی دارد.
تماشای پارکورکارها در محله اکباتان و یا تماشای دیوارهایی که با طرحهای گرافیتی نقاشی شده در این محله نشانه جو مثبت اکباتان برای جوانترها در کنار افراد مسنی است که در فضای سبز این محله روی نیمکتها با آرامش اوقاتفراغت خود را در کنار هم سپری میکنند.
محله اکباتان جذابیت زیادی برای جوانان دارد و این را میتوان در فعالیت پارکورکارها و گرافیتیها دید. یکی از جنبههای جذاب محله اکباتان، جمعیت جوان این محله و احساس آرامشی است که در این منطقه دارند. اهالی این محله به دلیل همبستگی و احساس صمیمیت مشترکی که با هم دارند، در شبکههای اجتماعی مختلف، صفحاتی مخصوص به اکباتان راه انداختهاند و خارج از فضای محله، از سراسر شهر یا حتی دنیا در فضاهای مجازی با یکدیگر در ارتباط هستند.
اکباتانیها در فضای سبز مشترک شهرک، همبازی و هممحلی میشوند؛ از لابهلای فضای سرسبز و پیادهروهای امن این محله به مدرسه مشترک میروند و از بازارهای محلی نزدیک این شهرک که همه چیز دارند خرید میکنند. اصطلاحاً “بچه اکباتان" بودن یک فرهنگ خاص مشترک است.
وقتی بچههای اکباتان به هم میرسند، حتی اگر غریبه هم باشند، حرفها و خاطرات مشترک زیادی با هم دارند.
محله اکباتان ، به بزرگراههای شهید لشگری، ستاری، اتوبان تهران- کرج و میدان آزادی به عنوان یکی از مراکز اصلی ارتباطی با نقاط مختلف تهران از جمله میدان ونک، میدان صادقیه، میدان رسالت و… دسترسی آسانی دارد.
در مردادماه سال 91، خط چهار متروی تهران در شهرک اکباتان راهاندازی شد و بدین ترتیب وضعیت دسترسی ساکنین این محله به وسایل حمل و نقل عمومی حسابی بهبود پیدا کرد. ایستگاه متروی شهرک اکباتان، در فاز دو و روبروی بلوک 13 قرار دارد.
همانطور که گفته شد در هریک از فازهای شهرک اکباتان، مغازهها و بازارچههای متعددی وجود دارند که نیاز ساکنان محله را تامین میکنند؛ در کنار اینها، در قلب این محله و یا در نزدیکی آن، مراکز خرید لوکس دیگری هم یافت میشوند که ساکنان اکباتان میتوانند برای انجام خرید و گذران وقت به آنها مراجعه کنند که در ادامه به مهمترین این مراکز اشاره خواهیم کرد:
مگامال، مرکز خرید بزرگ شهرک اکباتان است که در فاز دو این شهرک با انواع و اقسام امکانات و فروشگاهها به ساکنین این شهرک و سایر بازدیدکنندگان که از مناطق دیگر تهران به محله اکباتان و این پاساژ بزرگ میآیند، سرویس میدهد.
مگامال با معماری و طراحی زیبا و در پنج طبقه و سه طبقه پارکینگ، فودکورت، شهربازی، هایپرمارکت و پردیس سینمایی، جایی برای خرید انواع و اقسام محصولات پوشاک، کیف وکفش، عطر و لوازم آرایش برند و لوکس و…. است و در عین حال جایی ایدهآل برای گذراندن اوقات فراغت تفریح و گشت و گذار به شمار میرود.
مگامال با معماری و طراحی زیبا و در پنج طبقه و سه طبقه پارکینگ، فضای مناسبی برای خرید خانواده است.
یکی از قسمتهای خاص و جذاب مگامال اکباتان، بخشی است که ورود آقایان ممنوع است. این قسمت که در طبقه اول مگامال قرار دارد، دارای فروشگاههای مورد علاقه خانمها مثل لوازم آرایش، لباس، سالن زیبایی و مد و سالن ورزشی با وسایل بدنسازی مجهز و.. هست.
در این طبقه، یک مهدکودک ساعتی هم هست که خانمها با خیال راحت میتوانند فرزندشان را به پرستارها سپرده و به خرید و … بپردازند.
هایپرمارکت بزرگ مگامال با نام هایپرمی، با محصولات متنوع، انواع و اقسام کالاهای مورد نیاز خانوادهها را به فروش میرساند.
آیتیلند با فروشگاههای عرضه کننده انواع محصولات الکترونیکی و موبایل بینظیرش، شهربازی، سندلند یا شهر شنی، پردیس سینمایی مگامال با هفت سالن و ظرفیت کلی 1200 نفر از دیگر بخشهای این مرکز جذاب و عظیم اکباتان است.
همانطور که گفته شد، اکباتان محلهای مستقل است که ساکنانش، عموما برای رفع نیازهایشان، نیازی به خروج از محله ندارند و برای همه درخواستهایشان پاسخی محلی هست. این قضیه درباره خدمات درمانی هم صادق است و مراکز درمانی متعددی در این محله قدیمی به چشم میخورند.
درمانگاه هگمتانه در بازارچه شماره هفت، یکی از مراکز درمانی در دسترس اکباتانیهاست. درمانگاه شبانه روزی اکباتان در فاز یک واقع شده و مرکز بهداشت شهید غفاری در فاز 2 اکباتان، به اهالی این محله خدمات درمانی ارائه میدهد.
بیمارستان صارم، مجهزترین مرکز درمانی فوق تخصصی زنان، زایمان و نازایی در کشور هم در اکباتان واقع شده است.
اکباتان در زمینه باشگاههای ورزشی نیز حرفهای زیادی برای گفتن دارد. وجود دو ورزشگاه شهید دستگردی یا باشگاه پاس و همچنین ورزشگاه راهآهن اهمیت این محله را در زمینه ورزش بالا برده. در عین حال در محله اکباتان، باشگاههای ورزشی زیادی نیز یافت میشود که جوانان میتوانند برای تقویت عضلات و افزایش آمادگی جسمانی و گذران وقت در هریک از این باشگاهها نامنویسی کنند.
محله اکباتان در حقیقت یک شهرک مسکونی بزرگ با امکانات کافی برای تامین نیازهای روزانه و داشتن آرامش و امنیت در یک فضای شهری مدرن و امروزی است.
این محله هرآنچه که یک خانواده و تمای اعضای آن در گروههای سنی مختلف نیاز دارند، از فضای بازی برای بچهها گرفته تا فضای پاتوق و دورهمی برای نسل جوان و فضای سبز آرامشبخش برای افراد سالمند را داراست و همه را راضی نگه میدارد.
این مجتمع مسکونی خوشساخت، با عمر مفید سیصد ساله خیال شما را برای سالهای سال زندگی و سکونت در یک محله شاد با هم محلیهای آشنا و هماهنگ آسوده میکند.