اگر به شهرهای مختلف سرزمینمان ایران، سفر کرده باشید، حتما پل‌های تاریخی را مشاهده کرده‌اید. سازه‌هایی که در گذشته، تنها راه ارتباطی و نقطه اتصال بودند و امروز به نمادی از عظمت تمدن ایران قدیم و کمال هنر معماران ایرانی تبدیل شده‌اند. در گوشه و کنار استان چهارمحال و بختیاری می‌توان این پل‌های تاریخی را مشاهده کرد. معماران و سازندگان، با مهارت خاصی موفق شده‌اند با در اختیار داشتن ساده‌ترین امکانات، این پل‌های با دوام و مقاوم را بسازند. پل‌های زمانخان، خراجی، کنرک، بهشت‌آباد، مصلی بروجن، الله‌یار بن، سیمی دوپلان، کره بس، هوره و خدا آفرین از مهم‌ترین پل‌های تاریخی چهارمحال و بختیاری هستند.
برای آشنایی بیشتر با پل‌های تاریخی چهارمحال و بختیاری این شاهکارهای معماری ایران زمین با ادامه این مطلب از چیدانه همراه باشید.
پل تاریخی زمانخان از شاهکارهای معماری دوران صفوی، در 5 کیلومتری شهر سامان و ۲۶ کیلومتری شمال غربی شهرکرد بر روی رودخانه زاینده‌رود ساخته شده است. پل به دست یکی از خوانین محلی به نام زمانخان ساخته شده است و ویژگی مهم آن، تراشیدن صخره‌های سنگی جهت هدایت آب از مسیر فعلی است. طاق آن با آجر ساخته شده، از دو دهانه نامساوی به طول‌های 5 و ۵.۶ متر تشکیل شده و ستون وسط آن، بر تخته سنگی بریده شده استوار شده است. از نظر اهمیت تاریخی، برخی آن را بعد از پل سی و سه پل یا الله‌وردیخان اصفهان، دومین پل مهم احداث شده بر روی رودخانه زاینده‌رود می‌دانند.
پل خراجی از پل‌های تاریخی چهارمحال و بختیاری در دوره قاجار است، اما پایه و شالوده آن به قرن‌ها پیش تعلق دارد. این پل تاریخی ۱0 دهانه طاق دارد که به دلیل جریان آرام آب رودخانه، طاق‌ها با آجر و موج‌شکن‌ها به صورت گرد ساخته شده‌اند. پل روستای خراجی در مسیر عبور کاروان از تنگه خراجی بوده و راه ارتباطی روستا از روی رودخانه کیار است. این پل توسط اداره‌کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان مرمت شده است. از اقدامات مرمتی که روی بنا انجام شده می‌توان به لایروبی، استحکام بخشی، بندکشی و اجرای جداره مسیل در طرفین آن، اشاره کرد.
پل یا چاروی کنرک در جنوب روستای کنرک، از توابع شهرستان بروجن در نزدیکی تالاب چغاخور برروی رودخانه آقبلاغ در پای تپه‌ای باستانی بهنام تل فتح‌الله‌خانی با طول 40 متر احداث شده است. هدف اصلی ساخت پل، انتقال آب چشمه بیدک در غرب دشت کنرک به جنوب و شرق دشت است. در گذشته بر روی پل، نهر سنگی به نام چارو قرارداشت. بقایای این نهر امروز هم در ضلع جنوبی پل مشاهده می‌شود. پل کنرک در دوره قاجار با ارتفاع نزدیک به 5 متر و عرض 4 متر، 3 دهانه با قوس شاخ‌بزی دارد که با مصالح سنگ در پایه‌ها، آجر در بدنه و طاق با ملات گچ ساخته شده است. پل مستحکم کنرک در برابر سیل سال 1330 ه.ش مقاومت کرد و سالم باقی ماند.
این پل، عروس پل‌های بروجن است. بهترین سند به جا مانده از تاریخ ساخت و متولیان پل، سنگ نوشته‌ای است که بر دیواره پل نصب شده بود. این سنگ نوشته امروز به همت میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری در قلعه چالشتر نگهداری می‌شود. پل مصلی بروجن با قدمت بیش از ۱۰۰ سال، تنها پل ماشین‌روی زمان قدیم بود که بر روی رودخانه ساخته شده بود. امروز با محوطه‌سازی در اطراف این پل، این مکان تاریخی به بازارچه دائمی صنایع‌دستی تبدیل شده است.
پل بهشت آباد بر روی رودخانه بهشت‌آباد در شهرستان اردل و در فاصله ۳۰۰ متری شمال شرقی روستای بهشت‌آباد قرار دارد. قدمت اولیه پل به درستی مشخص نیست اما وضعیت کنونی قدمتی صفوی را نشان می‌دهد که در دوره قاجار مرمت شده است. آب بهشت‌آباد از به هم پیوستن آب کیار و آب‌های شهرستان فارسان در ابتدای تنگ درکش ورکش جریان می‌یابد. پل بهشت‌آباد در انتهای صخره‌های درکش ورکش در محلی که صخره‌ها پایان می‌یابد و به نزدیک‌ترین حد خود می‌رسد احداث شده است.
پل الله یار در شهر بن واقع شده است. در شمال آن محله و بازار قدیم بن، در جنوب محله جانبازان و در شرق و غرب آن مسیل لاور قرار دارد. این پل در کوهپایه کوه بن در بافت قدیم شهر و روی مسیل طبیعی لاوار که از شمال به جنوب شهر بن عبور می‌کند، احداث شده است. پل دارای عمق نسبتا زیادی است و برای عبور سهل و آسان مردم محله بازار قدیم از بن جنوب به شمال، توسط الله یار نامی ساخته شد.
پل تاریخی سیمی دوپلان بر روی رودخانه کارون، در نزدیکی روستای دوغان از توابع بخش نوغان شهرستان کیار، احداث شده است. این پل در مسیر جاده اینچ، توسط یک شرکت انگلیسی به همین نام در دوره قاجار و مسیر جاده اصفهان به خوزستان ساخته شده است. پل سیمی دوپلان با طول ۲۰ متر و عرض کمتر از 1 متر در محلی بسیار مناسب، در جایی که صخره‌های ساحل رودخانه به هم بسیار نزدیک شده و عرض آن به کمترین حد ممکن می‌رسد، ساخته شد. پایه‌های پل بر بقایای قدیمی‌تر از سنگ قلوه و لاشه که بارها تجدید و احیا شده، قرار گرفته‌اند.
پل کره بس، اولین پل استان چهار محال و بختیاری با معماری جدید است که در دوره پهلوی اول بر روی رودخانه کره بس در شهرستان لردگان ساخته شد. این پل در گذشته، تنها محل عبور و مرور بوده، اما امروز در کنار این پل، یک پل فلزی دوطرفه برای رفت و آمد خودروها در مسیر استان خوزستان ساخته شده است.
پل تاریخی هوره در روستایی به همین نام از توابع شهرستان سامان و در کنار رودخانه زاینده‌رود قرار گرفته است. ساخت این پل در خرداد ۱۳۳۷ ه.ش آغاز شد و در پاییز ۱۳۳۸ ه.ش به اتمام رسید. نام پل به روستایی که در آن قرار دارد، برمی‌گردد. استفاده از مصالح بوم آورد سنگ این پل را شاخص و به یکی از زیباترین پل‌های منطقه تبدیل کرده است. این پل به دلیل از بین رفتن پل قدیمی هوره و صعب‌العبور بودن رودخانه در این محل، به خصوص در فصل بارندگی و زمستان ساخته شده است.
پل خدا آفرین در جنوب شرقی روستای گزستان، ۱۴۰ کیلومتری شهرکرد و منطقه بازفت واقع شده است. این پل تاریخی به دلیل ریزش کوه در زمان‌های قدیم و محوشدن رودخانه در مسافتی چند کیلومتری به صورت طبیعی بر روی رودخانه بازفت ایجاد شده. به همین دلیل هم به نام خدا آفرین شناخته می‌شود. این پل تنها محل عبور عشایر منطقه برای ییلاق و قشلاق بوده است. در زمان‌های گذشته برای عبور از صخره‌های صعب‌العبور بیش از صد پله سنگی ساخته و حجاری شده که امروزه توجه کوهنوردان و گردشگران زیادی را به خود جلب کرده است.
یکی از سازه‌هایی که همواره در طول تاریخ اهمیت داشته و موقعیتی استراتژیک دارند، پل‌ها هستند. در گذشته بر روی رودخانه‌ها پل می‌ساختند تا دو منطقه اطراف پل را به هم برسانند. این سازه‌ها در زمان جنگ نیز بسیار با اهمیت بودند. پل‌سازی در ایران در دوره صفوی به اوج خود رسید و بر روی رودخانه‌های مختلف کشور انواع مختلفی از پل‌ها ساخته شد. مهم‌ترین مناطق ایران که در آن‌ها پل‌سازی ضرورت و رواج داشت، مناطق کوهستانی ایران بود. چراکه در این مناطق، رودخانه‌های دائمی و فصلی زیادی وجود دارد که موانعی طبیعی بر سر راه‌ها بودند. از بین این مناطق در این مطلب به بررسی پل‌های تاریخی چهارمحال و بختیاری پرداخته شد.
برای آشنایی با دیگر سازه‌های تاریخی ایران مطلب معماری چشم‌نواز مدرسه چهارباغ اصفهان؛ آخرین شاهکار عصر صفوی را از دست ندهید.