آنچه از کتابخانه در ذهن باقی است، فضایی مملو از کتاب با بوی کاغذ است که آدمی را از فضای واقعی به تخیل می‌کشاند. اما، طراحی بی نقص کتابخانه ملی؛ معماری پلکانی و منظم این کتابخانه خلاقیت بیشتری به فضا بخشیده است. به‌طوری‌که تنها با مراجعه حضوری می‌توانید تلفیق تخیل و خلاقیت را همزمان با هم درک کنید.
بیشتر بخوانید: دیزاین اروپایی و پیشرفته کتابخانه دانشگاه علم و صنعت! + عکس
نهرهایی ورودی‌های کتابخانه را همراهی می‌کنند و در انتها آب درون نهر به داخل استخری که در میدان روبروی ساختمان کتابخانه قرار گرفته است، می‌ریزد و گویی همچون یک راهنما بازدیدکنندگان را به سمت ورودی کتابخانه هدایت می‌کند. تلفیقی از هنر، عناصر طبیعی همچون آب جاری و نور طبیعی زیبایی بسیار ویژه‌ای به کلیه بنای کتابخانه ملی ایران بخشیده است که این بنا را درخور نامش کرده است.
استفاده از طرح پلکانی در ساختار کتابخانه ملی چیزی شبیه به طرح یک درخت است که هر یال ساختمان همچون شاخه‌ای به دور هسته مرکزی تنیده است. این یال‌ها یا شاخه‌ها به نحوی تعبیه شده‌اند که بتوانند نور کافی را وارد ساختمان کنند. استفاده از نورگیرها و درزه‌ها در حاشیه بین طبقات نیز بر میزان نور ورودی تاکید کرده است. می‌توانید با توجه به عکس کتابخانه ملی این موضوع را به وضوح مشاهده کنید.
می‌توان گفت، نورگیرهایی که در بام کتابخانه قرار گرفته‌اند، خط نوری باریک پیوسته‌ای را ایجاد کرده‌اند. این نور خط‌الراسی به دلیل اشراف به فضای اصلی و تالار مطالعه، حالتی روشن به فضا بخشیده و به نوعی نور کافی برای روشن کردن این فضاها را فراهم کرده است. حضور نور طبیعی در فضا گرما بخش محیط شده است که حس بهتری را برای افرادی که می‌خواهند برای مطالعه از این فضا استفاده کنند ایجاد کند.
نحوه معماری بنا به گونه‌ای است که تالار مطالعه و مخازن در جوار هم به نحوی قرار گرفته‌اند که تالار مطالعه بیشترین استفاده از نور طبیعی را داشته باشد و مخازن که نیازی به نور ندارند، در بخش غیر نورگیر یعنی در بخش عربی تعبیه شده باشند.طراحی بنا به شکلی تقسیم شده است تا بار زنده سنگین بنا و بار سبک به نحوی قرار بگیرند که به بنا فشار وارد نکنند و به علاوه ساختمان کتابخانه را در برابر زلزله مقاوم کنند. بار سنگین ساختمان که شامل مخازن مرکزی کتاب است در طبقات زیرین قرار گرفته است و بار سبک که شامل دفتر مدیریت و خدمات اداری است، در بالاترین قسمت ساختمان قار گرفته است تا کمترین فشار را به بنا وارد کند.
بنای کتابخانه ملی در فضایی به ابعاد 62000 متر مربع بنا شده است که به نسبت فضایی کافی در اختیار طراحان و معماران قرار داده است تا بتوانند معماری پلکانی و منظمی را برای این کتابخانه اجرا کنند کافی است. به این شیوه طراحان توانستند به بهترین شکل بتوانند از مساحت بنا زیباترین استفاده را کنند و در عین فضای کافی برای تعداد زیادی کتاب و سالنی برای مطالعه با ابعاد وسیع بسازند. استفاده از معماری پلکانی نمادی از پیشرفت بشر و کاربری زیاد بنا است که این موضوع در رابطه با استفاده از این طرح در طراحی کتابخانه ملی صدق می‌کند.
بیشتر بخوانید: معماری بی‌نظیر شهر بارسلونا با طراحی نوآورانه + عکس
می‌توان گفت استفاده از معماری پلکانی به شکل ساده در روستاهای ایران به ویژه روستای مجن در شهرستان شاهرود استان سمنان، روستای پالنگان کردستان و معروفترین آن ماسوله در گیلان اجرا شده است. طرح این سبک نشان می‌دهد که فرهنگ ما با این سبک بیگانه نیست و می‌توان از فضا بهترین و بیشترین استفاده را کرد.
این طرح به نوعی هماهنگی و شکل بیرونی بسیار زیبایی دارد و نظم خوبی به لحاظ داخلی و بیرونی به فضای اطراف می‌بخشد. اگر از یک ارتفاع به دیزاین بنای کتابخانه نگاه کنید، متوجه این میزان هماهنگی که توصیف آن در کلام نمی‌گنجد خواهید بود. البته، طراحی داخلی فضا نیز به همین اندازه زیبا است و مراجعین را به صورت هدفمند به سمت مخزن کتاب‌ها و سایر نقاط قابل دسترس هدایت می‌کند.
با توجه به اینکه قرار بود کتابخانه ملی ایران بتواند بزرگترین منبع در خاورمیانه باشد، باید در کنار فضا، معماری ویژه‌ای را برای آن در نظر می‌گرفتند. به همین جهت، بهترین ایده، استفاده از طرح پلکانی بود که پیچیدگی بسیار خوبی به بنا می‌داد و امکان فراهم کردن امکانات مختلف را به شکل نوینی برای کتابخانه فراهم می‌کرد.
این کتابخانه که بر اساس آخرین معیارها و متدهای طراحی تعریف شده برای کتابخانه بنا شده است، استانداردهای بین‌المللی را نیز حفظ کرده است. اصول اصلی در ساخت بنای کتابخانه ملی ایران شامل این موارد بوده است که به درک بهتر ویژگی های معماری کتابخانه ملی کمک می‌کند.
طراحی بی نقص کتابخانه ملی؛ معماری پلکانی و منظم این کتابخانه این بنا را برای گردآوردن افراد و مجموعه وسیعی از کتاب‌ها به بهترین شکل آماده کرده است. یکی از موفق‌ترین ویژگی‌های این ساختمان طرح پلکانی یا درخت مانند آن است که استفاده از نور طبیعی در طول روز را برای این بنا فراهم کرده است. در واقع، جای گیری درست نورگیرها و کنترل میزان شدت نور است که اجازه ورود نور را به فضا می‌دهد. ساختمان عظیم کتابخانه به نحوی طراحی شده است که در چهار گوشه به حد کوچکی نزدیک شده است تا بتواند بازدیدکنندگان را به سمت خود جذب کند. به علاوه ورودی‌های مختلف از شمال، شرق و غرب به زیبایی بنا کمک بیشتری کرده است.
بیشتر بخوانید: عکاسی معماری و تاثیر شگفت‌انگیز آن در نشان دادن زیبایی سازه‌ها!