سفر با معماری: دیدنی های ایران تنها در شهرها و استانهای بزرگ آن خلاصه نمی شود بلکه شما می توانید این زیبایی ها را در بسیاری از روستاها ببینید، روستاهایی که زیبایی مسحور کننده ، طراحی منحصر به فرد و هماهنگی با طبیعت پیرامونی را به بهترین شکل ممکن به نمایش در آورده اند. چیدانه قبلا هم در مطالب در کدام منطقه ییلاقی اطراف تهران، ویلا بخرید؟ (۱) و درکدام منطقه ییلاقی تهران ویلا بخرید (۲) تعدادی از روستاهای اطراف تهران را به شما معرفی کرده است، اما در این مطلب چیدانه تصمیم گرفته است تا شما را با تعدادی از جذاب ترین و منحصر به فرد ترین روستاهای ایران آشنا کند، پس با این مطلب جذاب در چیدانه همراه باشید تا با هم این روستاهای منحصر به فرد را بشناسیم.
در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوه های سهند، یکی از روستاهای صخره ای زیبا در یکی از خوش آب و هواترین نقاط ایران ایجاد شده است. توده ها و گدازه های مذاب آتشفشانی، به وسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال متمادی شکل گرفته و به فرم کران درآمده است. کران هایی که حالا روستای زیبای کندوان را تشکیل داده اند. معماری جالب این روستا آن را تبدیل به یکی از زیباترین و منحصر به فرد ترین روستاهای ایران کرده است.
معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثنا در دنیا به حساب می‌آید. چرا که دیگر در کاپادوکیه ترکیه و داکوتا آمریکا (هر دو دارای معماری صخره‌ای هستند) کسی زندگی نمی‌کند. خانه های این روستا به مانند کندوی عسل در دل کوه کنده شده اند و جالب اینجاست که عسل یکی از مهمترین محصولات این روستا می باشد و وجه تسمیه این روستا نیز همین خانه ی کندو مانند است.
این روستای زیبا که به روستای سرخ هم مشهور است، به اعتبار معماری بومی و بناهای تاریخی پُرتنوعش، از روستاهای مشهور ایران است. هم چنین روستای ابیانه را می توان روستای پنجره های ارسی نامید، چرا که اتاق های این روستا با پنجره های چوبی ارسی شکل تزئین شده اند و زیبایی خاصی به کوچه های باریک آن بخشیده اند. ترکیب رنگ چوب با نماهای سرخ رنگ این روستا ترکیبی دل پذیر است که شما هیچ گاه از دیدن آن خسته نمی شوید.
علاوه بر بافت زیبا و منحصر به فرد این روستا، آثار تاریخی موجود در روستا نیز بر جذابیت آن افزوده است. از جمله آن ها می توان به آتشکده تاریخی که مانند دیگر بناهای روستا در سراشیبی قرار گرفته‌است اشاره کرد. این آتشکده را می توان نمونه‌ای از معابد زردشتی دانسته که در جوامع کوهستانی ساخته می‌شد و از این نظر نیز روستای ابیانه یکی از منحصر به فرد ترین روستا است.
روستای بوژان بهشت دوست داران طبیعت است. بافت مسکونی متمرکزی دارد و در شیبی ملایم استقرار یافته و کوچه‌های پیچ در پیچ و نامنظمش زیبایی بی نظیر این روستا را دو چندان کرده است. ارتفاعات بلند، باغات سرسبز، آبشار، حواشی رودخانه و بافت مسکونی پلکانی، روستای بوژان را به یکی از مراکز مهم گردشگری شهرستان نیشابور تبدیل کرده است. باغ‌های میوه، در اطراف روستای بوژان گسترده شده‌اند که در فصول مختلف سال، چشم‌اندازهای رویایی و رنگارنگی پدید می آورند و دوستداران طبیعت را مشعوف می‌کنند.
در انتهای این روستا دره ای بزرگ لابه لای صخره های بلند نفوذ کرده است که در امتداد این دره، رودخانه بوژان و آبشار زیبا و سفید رنگ آن نمایان می شود. برای رسیدن به آبشار بوژان حدود دو ساعت پیاده روی از محل روستا لازم است. رودخانه بوژان به طول تقریبی 10 کیلومتر از کوه های گودزرد، بوژان و سیاه خانی سرچشمه می گیرد.
این روستا که همچون یاقوتی سبز زیر آسمان فیروزه ای صاف و پاک استان آذربایجان شرقی می‌درخشد در ارتفاع 3620 متر از سطح دریا و در منطقه ای کوهستانی واقع شده است که رودخانه ارس از شمال و رودخانه هراس از شرق آن می‌گذرد. روستای اشتبین یکی از چند روستای معدود و منحصر به فرد آذربایجان شرقی است که شکل خاصی دارد و شکل و معماری خاص این روستا چشم همگان را به سوی خود جذب می کند. به گفته مردم این روستا، این روستای سرسبز در زمان های بسیار قدیم، حالتی قلعه مانند داشته است و کمتر کسی می توانسته است به آن دسترسی پیدا کند.
روستای اشتبین یکی از معدود روستاهایی است که ده ها کتاب و آثار تاریخی از جمله کتاب تاریخ نادری در بین مردم روستا نگه داری می شود. نکته جالب این است که مردم این روستا نسبت به حفظ آثار هنرمندان خود در روستا حساسیت خاصی دارند و سعی می کنند که این آثار را خودشان نگه داری کنن. ازعناصر معماری خاص روستا فضایی بنام «بنه گاه» یا « بنا گاه» است که بنا به گفته روستاییان به دلایل امنیتی شکل گرفته است. این قسمت از بنا هیچ روزنه ای به خارج ندارد و فقط از قسمت انتهایی سقف نورگیری می کند. ارتفاع آن تقریبا برابر دوطبقه ساختمان است و چهار ستون چوبی که معمولا دارای سرستونهایی حکاکی شده هستند، سقف هرمی و چوبی آن را نگه می دارند. معمولا در زیر این سقف تنوری برای پخت نان وجود دارد.
در این روستا شاهد جذابیت های کم نظیری هستید، از سنگ چین بودن تمامی خانه ها گرفته تا ممنوعیت تردد با وسایل نقلیه. این روستا علاوه بر داشتن معماری زیبا، دارای چشمه‌ها، آبشارها و طبیعتی سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان کردستان است و در کنار رودخانه تنگی ور قرار گرفته که به رودخانه سیروان می‌پیوندد. رودخانه خروشان تنگی ور که از میان آبادی می‌گذرد آن را به دو قسمت تقسیم کرده است و خانه‌های روستا با سنگ و بیشترشان به صورت خشکه چینی ساخته شده است.
اسب سواری، گرزبازی، غل غلان، بارباران، کوشه کوشه و چاک چاک از بازیهای محلی پالنگان است که در ایام غیر کاری مانند پاییز و زمستان در اکثر کوچه‌ها و چشم اندازهای روستا برگزار می‌شود. پالنگان یکی از ۷ روستای هدف در گردشگری استان کردستان است که پس از انجام مطالعات کارشناسی بدون هیچ تغییری در بافت خود به روستای گردشگری تبدیل می‌شود.
روستای اورامانات تخت در جنوب شرقى شهر مریوان در استان کردستان قرار دارد که بوسیله جاده‌اى به طول 75 کیلومتر به شهر مریوان متصل مى‌شود. این روستا را هزار ماسوله نیز مى‌نامند، زیرا معمارى آن همانند ماسوله است. حیاط هر خانه بام خانه‌اى دیگر است، اما با وسعتى بیشتر. معمارى اورامانات و سرسبزى این منطقه کوهستانى رویاى پله‌هایى به سمت بهشت را متصور مى‌کند.
خانه‌هاى این روستا با سنگ و اغلب به صورت خشکه و به صورت پلکانى ساخته شده است. مردم منطقه معتقدند اورامانات تخت زمانى شهرى بزرگ بوده و مرکزیتى خاص داشته به همین دلیل از آن به عنوان تخت یا مرکز (حکومت) ناحیه‌اى اورامان یاد مى‌کرده‌اند.به غیر از وضعیت خاص روستا از نظر معمارى، موقعیت چشمه‌هاى پرآب، مراسم خاص و آداب و رسوم و وجود مقبره و مسجد پیر شالیار و به ویژه جمعیت و تعداد سکنه قابل توجه آن نشانگر اهمیت منطقه از زمان ساسانى است.
مجموعه روستای هجیج یکی از شگفت انگیزترین روستاهای جهان است با مجموعه‌ای از خیابان‌های نیم‌دایره و ردیف ساختمان‌های یک رو به دره عمیق و رودخانه زیبای سیروان. خانه‌های هجیج همگی از سنگ و اغلب به صورت خشکه چین و پلکانی ساخته شده، به گونه‌ای پشت بام هر خانه، حیاط خانه دیگری است. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد مردمان این روستا خود کفایی در تمامی مایحتاج روزانه است به گونه‌ای که از گیوه‌بافی که پایپوش مردمان مناطق کرد نشین است گرفته تا لباس‌هایی سنتی بافته شده از پشم ورنگ طبیعت، تا تهیه خوراک و مایحناج خوردنی و هر آنچه که نیاز زیستن در رفاه باشد که این همه تلاش، کوشش، ذوق و هنر ریشه در فرهنگ، باور و توانمندی آنان دارد.
روستای هجیج یکی از روستاهای پلکانی است با کوه‌های سنگی، مناظرسرسبز، چشمه‌های خروشان و مسیر پرپیچ و خم که چشم هر بیننده‌ای را به خود معطوف می‌کند، به طوری که علاوه بر گردشگران، همواره هنرمندان خوش ذوق را به سمت خود می‌کشاند.
پس از عبور از مسیر پرپیچ و خم و کوهستانی چهارمحال و بختیاری، روستای زیبای سرآقاسید کوهرنگ سر از کوه‌ها برکشیده و خودنمایی می‌کند. سرآقاسید در فاصله 140 کیلومتری شهرکرد باخانه‌هایی تمام خشت و معماری پلکانی قرار دارد که به ماسوله زاگرس معروف شده است. در معماری خانه‌های این روستا (مثل تمام روستاهای پلکانی ایران) پشت‌بام حیاط پایینی حیاط منزل بالایی است. این روستا علاوه بر معماری زیبا دارای چشمه‌سارها، باغ‌های میوه و طبیعت سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان است.
وجه تسمیه این روستا با امامزاده‌ای به همین نام است که پیرامونش را چند درخت گردوی کهنسال و چشمه‌هایی زیبا فراگرفته است. گویی در این روستا زمان متوقف‌شده است و روستاییان همان ساختار و شکل سنتی خود را حفظ کرده‌اند. روستایی که گویش، فرهنگ، آداب و رسوم‌شان دست نخورده باقی مانده است. از مدرنیته و زندگی شهری در این روستا خبری نیست. فصل‌های بهار و تابستان بهترین زمان برای رفتن و پیدا کردن خلوتی برای آرامش در این روستاست تا بتوان چند روزی از زندگی شهری رهاشد و به گذشته‌های شیرین دور برگشت.
روستای کنگ در دامنه کوه‌های بینالود قرار گرفته که می‌توان آن را از جاذبه‌های دیدنی و طبیعی اطراف شهر مشهد به حساب آورد. این روستا در 19 کیلومتری غرب طرقبه و 29 کیلومتری مشهد است و ماسوله‌ای دیگر را از دوران قبل از اسلام به جا گذاشته است. رباط پای کوه کنگ یا رباط شاه عباسی که در انتهای دره کنگ و روی دامنه‌ای مشرف به رودخانه کنگ قرار دارد، از دو مسیر قابل دسترسی است که یکی از سمت دره و دیگری از سمت کوهستان است، این روستا نیز مانند هر روستای دیگری دارای قبرستان است؛ البته با یک تفاوت جالب که سنگ‌قبرهای باارزش این قبرستان از جنس شیشه است و روی هر قبر، دو سنگ قبر قلوه‌ای شکل وجود دارد.
نکته جالب‌تر درباره این قبرها این است که روی هر قبر علامت مخصوص هر متوفی حک شده است. روستای کنگ از روستاهای سرسبز و پرباغی است که بسیار مورد توجه مردمان مشهد بخصوص طرقبه قرار گرفته است. مسجد و تکیه 150 ساله‌ای که در این روستا قرار دارد، از دیگر بناهای کهن این روستا است.اما یادتان نرود وارد روستا که می‌شوید حتما آش دستپخت اهالی این روستا را میل کنید که با نوعی سبزی کوهی و سیب زمینی پخته می‌شود.
روستایی توریستی در خراسان شمالی از توابع شهرستان بجنورد با آب و هوایی خوش که یکی از روستاهای بزرگ این استان به حساب می‌آید و چیزی حدود هشت قرن قدمت دارد، زیارتگاه امامزاده «محمدباقر» و بافت کهن روستا نشانگر این قدمت تاریخی است. روستایی که نمادش درختان صندل با قطر تنه حدود 65/2 متر است. اسفیدان روستایی با دره‌ها، آبشارها و قلعه‌های زیبا و نادری است که در کمتر جایی می‌توان مشابهش را یافت. اسپیدان، در میان دره‌ای زیبا واقع شده و پیرامون آن را کوه‌های مرتفعی فراگرفته است. این روستا از جنوب غربی به کوه آق‌قیه و از شمال غربی به کوه اسب و از جنوب غربی به تنگة دهیر مزه محدود می شود.
اسپیدان با بافت قدیمی و پلکانی زیبا، در میان دره‌ای سرسبز واقع شده و زیبایی مسحور‌کننده‌اش را به رخ حاضران می‌کشاند. چشمه آب معدنی و آبشار هنرور در فاصله 3 کیلومتری اسپیدان، طبیعت و سرزندگی فراوانی را برای این روستا و مکانی مناسب را برای گردشگران به وجود آورده است. تاش قلعه، در غرب اسفیدان دیواری صخره‌ای را نشان می‌دهد که نشان از گذشته‌ای بسیار قدیمی دارد. برج قاری مالاق و قارقه برج‌های سنگی قدیمی در اطراف روستا بوده که هنوز قسمتی از پایه‌های آن باقی مانده است.
مطالب پیشنهادی: بهترین مکان ها برای قرارهای عاشقانه در تهران به کدام شهر زیبای ترکیه سفر کنیم؟(۱) عکس های هوایی شگفت انگیز از طراحی بافت شهری در دنیا دیدنی های طبیعی شهرهای سرسبز شمال ایران
گردآوری شده در تحریریه چیدانه