انواع جان پناه از گذشته‌های دور بخش مهمی از معماری بوده است. در گذشته از دیوارهای جان پناه به عنوان یک ساختار محافظ در برابر دشمنان و برای ذخیره توپ و سایر سلاح‌های جنگی مورد استفاده قرار می‌گرفت. جان پناه‌هایی که امروزه روی ساختمان‌ها و خانه‌ها می‌بینیم از نرد‌ه‌ها و حفاظ‌های کاربردی که برای جلوگیری از پرت شدن استفاده می‌شدند، گرفته شده اند اما در حال حاضر بیشتر از آن‌ها به عنوان تزئینات استفاده می شود. در این مطلب قصد داریم با انواع جان پناه و کاربردهای هریک بیشتر آشنا شویم.در این مطلب می‌خوانیم:
جان پناه یک دیوار کم ارتفاع است که در امتداد لبه سقف، تراس، راهرو، بالکن و غیره ساخته می‌شود. انواع جان پناه را می‌توان با استفاده از مصالح مختلف مانند بتن سیمانی تقویت‌شده، فولاد، آلومینیوم، شیشه، کامپوزیت و… ساخت.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، هدف اولیه استفاده از جان پناه، محافظت از ساختمان بود. امروزه بیشتر برای بزرگتر جلوه دادن ساختمان یا زیباسازی نمای ساختمان استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای جان پناه می‌توان به جلوگیری از نفوذ رطوبت به سقف و محافظت از سقف در برابر فرو ریختن یا آسیب باد اشاره کرد.هنگامی که باد به یک ساختمان می‌وزد، گردبادی در لبه‌های سقف ایجاد می‌کند که می‌تواند موجب بروز اختلاف فشار زیادی شود که این مسئله می‌تواند منجر به سقوط سقف شود. وجود جان پناه تفاوت فشار را در لبه‌های سقف به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.
مزیت دیگر استفاده از جان پناه این است که می‌تواند رطوبت را دور نگه دارد. در زیر بستر ملات جان پناه باید یک غشای ضد آب محافظ وجود داشته باشد تا آب باران باعث آسیب به سقف نشود. همچنین مهم است که جان پناه کمی به سمت داخل شیب داشته باشد تا نمای ساختمان را لکه‌دار نکند. شکل لبه‌های جلو و عقب جان پناه می‌تواند موجب تخلیه آب اضافی شود و در نتیجه رطوبت را از ساختمان دور کند. برخی دیگر از کاربردهای انواع جان پناه عبارت‌اند از:
در ادامه به بررسی انواع مختلف جان پناه و کاربردهای هریک می‌پردازیم.
این نوع جان پناه در زمان‌های قدیم به ویژه برای قلعه‌ها، دژها و… بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت.سوراخ‌های تعبیه‌شده و ساختار شبیه دندان در این جان پناه دیده می‌شود که در دوره‌های قدیم این سوراخ‌ها و دندانه‌ها عموماً توسط تیراندازان جهت تیراندازی از طریق آن در حین دفاع از قلعه مورد استفاده قرار می‌گرفت.امروزه به دلیل ظاهر زیبا و منحصر به فرد آن‌ها، به کمک چوب‌های مقاوم برای افزایش جنبه‌های زیبایی سازه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. دیوار بزرگ چین نمونه ای از نوع جان پناه است.
این مطلب را بخوانید: زیبایی نمای ساختمان، 10 نرده بالکن و حفاظ تراس مدرن
انواع جان پناه ساده در حاشیه سقف ساخته می‌شوند وظیفه اصلی آن‌ها حفاظت از سقف برای جلوگیری از ریزش و نفوذ رطوبت است. در واقع به عنوان یک براکت عمل می‌کنند که وزن تحمیل‌شده توسط بالکن را تحمل می‌کنند و همچنین به عنوان یک عنصر تزئینی عمل می‌کنند.
این نوع از جان پناه همانند سایر جان پناه‌ها در لبه سقف کار می‌شود اما طراحی زیبایی به شکل سوراخ روی آن کار می‌شود. سوراخ‌ها می توانند الگوهای گل‌دار، دایره‌وار و طرح‌های هندسی باشند و زیبایی ظاهر ساختمان را افزایش دهند.
این نوع از جان پناه در واقع پانل‌های چوبی هستند که می‌توانند به شکل مربع یا مستطیل باشند. اما هرگز به صورت سوراخ‌دار استفاده نمی‌شوند و از قیمت پایین و مقرون‌به‌صرفه‌ای برخوردارند.
این جان پناه دارای شیب است و برای دفع آب باران مناسب است. یک غشاء ضد آب در زیر جان پناه گذاشته می‌شود تا حداکثر محافظت را انجام دهد.برخی از جان پناه‌های چوبی شیبدار در سقف مسطح هم مورد استفاده قرار می‌گیرند زیرا شیب کمی دارند و برای دفع آب باران مناسب هستند.از جان پناه شیبدار برای سازه‌های سقفی شیبدار مانند سازه‌های صنعتی، سازه‌های خرپایی و… استفاده می‌شود.
جان پناه شیبدار را می‌توان به صورت پلکانی هم ساخت که ظاهر زیبایی دارد و به ارتفاع گرفتن ساختمان کمک می‌کند.
این مطلب را بخوانید: معرفی سقف شیب دار و روش اجرای آن در ساختمان
از این جان پناه برای سقف‌های شیبدار و همچنین مسطح استفاده می‌شود و در واقع به نوعی به ساختمان ارتفاع داده و آن را بزرگتر جلوه می‌دهد. انواع جان پناه قوس‌دار را می‌توان با طرح‌های مختلفی ساخت تا جلوه زیبایی به نمای ساختمان بدهد.
این نوع جان پناه از متریال‌های مدرن نظیر شیشه، نرده‌های فولاد، کامپوزیت و… ساخته می‌شوند و مخصوص ساختمان‌های مدرن هستند و ساختاری ساده اما زیبا و مدرن دارند.
ساخت جان پناه نیاز به در نظر گرفتن و رعایت کردن ضوابط و استانداردهای طراحی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
کلام آخرجان پناه از گذشته تا کنون در کاربری‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و امروزه از انواع آن علاوه بر کاربری‌های پیشین خود، به عنوان یک عنصر تزئینی در نمای ساختمان هم مورد استفاده قرار می‌گیرد که قادر است جلوه ساختمان را تغییر دهد و بر زیبایی آن بیفزاید.
مطالب مرتبطنرده و حصار باغچه، کدام مناسب خانه شماست؟طراحی بالکن خانه، فضای دلچسب روزهای گرم سال!فضای سبز در پشت بام، طراحی روف گاردن و آشتی با طبیعت!طراحی و اجرای تراس، قبل و بعد 21 بالکن زیبا