هرجا صحبت از فرش می شود؛ انگار که در مورد هویت ما ایرانی ها چیزی گفته باشند گوش هایمان تیز می شود. فرش یکی از مهم ترین صنایع ایرانی است که هم به صورت دستباف و هم صنعتی و ماشینی تولید می شود و و با قدت زیادی که دارد باعث شده است جزوی از هویت ایران باشد. امروز می خواهیم راجع به معروف ترین و قدیمی ترین فرش دستباف جهان یعنی فرش پازیریک صحبت کنیم. فرشی که حدود 70 سال قبل در دره پازیریک، در مرز مغولستان پیدا شده است. شاید برای شما هم جالب باشد که راجع به این فرش بیشتر بدانید. پس با این مطلب از چیدانه با موضوع نقوش فرش پازیریک همراه باشید.
فرش پازیریک قدیمی ترین فرش جهان و در واقع منحصر به فردترین فرش جهان است. این فرش توسط سرگئی رودنکو باستانشناس روس در دره پازیریک در منطقه کوه های آلتایی که در گذشته محل گورهای اقوام سکایی بوده است کشف شده است. وجود سرمای بسیار زیاد و قرار گرفتن فرش در بین یخ باعث ماندگاری آن تا زمان کشف شده است. قدمت این فرش را مربوط به قرن چهار یا پنج پیش از میلاد و زمان هخامنشیان می دانند یعنی حدود 2500 سال! فرش پازیریک امروزه در موزه آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود.
در مورد اینکه این فرش در کجا بافته شده است بین پژوهشگران اختلاف نظر وجود دارد. ولی دلایل زیادی برای اینکه اثبات کند این فرش ایرانی است وجود دارد. یکی از این دلایل؛ نقوش فرش پازیریک است که به قول رودنکو تخت جمشید را به یاد می آورد.
فرش پازیریک فرمی تقریبا مربع شکل به اندازه های 98/1 در 89/1 متر دارد. چندین ردیف نقوش مختلف دورتادور فرش وجود دارد. امروزه هم فرش های زیادی با طرح شبیه به فرش پازیریک بافته شده اند. یکی از این فرش ها با نقشی کاملا کپی فرش پازیریک در موزه فرش ایران نگهداری می شود.
در مرکز فرش 24 عدد مربع وجود دارد که داخل آن ستاره هشت پر نقش بسته است.
در ردیف بعد حیواناتی افسانهای که بدن اسب و سر شیر دارند وجود دارند که به آنها گریفین هم گفته می شود. این موجودات اساطیری بخشی از باورهای مردم ایران باستان هستند. این نقوش داخل مربع های کوچکی نقش بسته و به شکل ردیفی در کنار هم قرار گرفته اند. در خارجی ترین ردیف نقوش فرش پازیریک هم از حیوانات اسطوره ای استفاده شده است.
در ردیف بعدی 24 عدد گوزنهای زرد خال قرار دارند که شاخ هایی پهن دارند. گفته می شود این نوع از گوزن ها در طبیعت ایران وجود داشت هاند.
ردیف خارجی تر از گوزنها، ردیفی از ستاره های هشت پر وجود دارد.
از معروفترین نقوش جالب و زیبای فرش پازیریک، نقش 28 اسبسواری است که در ردیف بعد از ستاره های هشت پر قرار گرفته اند. گفته می شود که چهره و پوشش این سوارکاران کاملا ایرانی است که با جزئیات زیادی بافته شده اند. به طور مثال؛ با کمی دقت در نقوش میبینیم که دم اسب ها بافته شده است.
مطلب پیشنهادی: 11 طرح فرش ایرانی که در دکوراسیون منزل غوغا میکنند!
در فرش پازیریک از رنگ های قرمز، صورتی روشن، سبز، زرد، سفید و سیاه استفاده شده است. هرچند امروز رنگ و روی این فرش به دلیل مدفون بودن، کدر شده است، ولی در زمان خود فرشی با رنگهای زیبا و درخشان بوده است.
مطلب پیشنهادی: روانشناسی رنگ فرش، نکته هایی برای خرید بهتر
برخی از پژوهشگران فرش پازیریک را نوعی تقویم می دانند. این تشبیه به دلیل وجود 3600 گره، 28 سوارکار و 25 ستاره هشت پر در مرکز آن است. این تعداد می تواند نمادی از 28 روز ماه، 24 ساعت روز و 3600 ثانیه در هر ساعت باشد. حرکت سوارکاران و گوزن ها در نقوش پازیریک می تواند نمادی از حرکت ماه و خورشید باشد.
مطلب پیشنهادی: فرش ایرانی دستباف، عشایر یا نائینی؟
همانطور ک گفتیم از نقوش فرش پازیریک برای طراحی فرش های امروزی هم استفاده شده است. حتی این طرح برای فرش های صادراتی هم مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این طرح در شناخته شدن آن کمک میکند. برخی از فرش های مربعی و یا مستطیلی شکل هم در طرح پازیریک بافته شده اند و شما می توانید برای دکوراسیون منزل خود آنها را انتخاب کنید و دکوراسیونی اصیل داشته باشید.
مطلب پیشنهادی: زیباترین طرح فرش دستباف، 6 نقش پر فروش
کلام آخر:
فرش پازیریک قدیمی ترین فرش دستباف جهان است که به دلایل زیادی می توان اثبات کرد که در ایران بافته شده است. این فرش زیبا امروزه در موزه آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود.
اهالی فن چیدانه در زمینه فرش
مطالب پیشنهادی: