وقتی صحبت از فرش می شود؛ همه ما یاد هنر اصیل ایرانی می افتیم. فرش یکی از صنایع و هنرهای صادراتی ایران است که از گذشته های دور در کشور ما وجود داشته و به آن بها داده می شده است. فرش مانند هر نوع هنر و صنعت دیگری در طی تاریخ فراز و نشیب هایی داشته است. در این مطلب به تاریخچه فرش ایرانی پرداخته ایم.
تاریخچه فرش ایرانی ریشه ای تقریبا 2500 ساله دارد. در هر دوره از تاریخ با تغییرات حکومت ها این هنر نیز تغییراتی داشته است. در برخی از دوران به این هنر بهای بیشتری داده شد و در دوره هایی مورد غفلت قرار گرفته است. با اینکه فرش ایرانی از دوره های مختلف به جای نمانده است ولی منابع تاریخی و نوشته های مورخان دوره های مختلف مدرکی برای تاریخچه فرش ایرانی است.
در ادامه خلاصه ای از تاریخچه فرش ایرانی را مرور کرده ایم:
یکی از مهم ترین و قدیمی ترین اسناد در رابطه با تاریخچه فرش ایرانی، قالی پازیریک است. این فرش توسط سرکی رودنکو در 1949 در کوه های آلتای پیدا شد.نقش و نگارهای این فرش ثابت می کند که این فرش متعلق به ایران و تاریخ ایران است ولی با این حال برخی از پژوهش گران بر سر آن اختلاف نظر دارند. با وجود فرش پازیریک که ما آن را متعلق به ایران می دانیم؛ می توان گفت که تاریخ فرش دستباف در ایران کمتر از سه هزار سال نیست.
یکی از فرش های معروف مربوط به دوره ساسانیان فرش بهار خسرو است که به اسم های بهار کسری و مهستان هم معروف است. این فرش ایرانی در منابع تاریخی توصیف شده است و بعد از حمله اعراب به ایران به مدینه منتقل شده است. و تا به امروز چیزی از آن نمانده است. ولی از آنجا که فرشی بزرگ و زیبا و مزین بوده است تعریف زیادی از آن شده است. فرش بهار خسرو طرحی از باغ و بوستان داشته است که در آن مسیرهای مختلفی به چهار سمت فرش کشیده شده بود و طرحی از باغ های ایرانی داشت.
در این دوران مغولان بر ایران حکومت داشتند و نوشته هایی راجع به وجود فرش در دربار مغول وجود دارد و همچنین اشاراتی به رونق هنر فرش بافی در برخی از نقاط ایران شده است. در سفرنامه ابن بطوطه نیز به وجود فرش های زیبایی در حرم امام رضا اشاره شده است.
اوج هنر قالی بافی در تاریخچه فرش ایرانی در دوران صفوی بوده است. صفویان دوستدار هنر و هنرمندان بودند و اغلب فرش های نفیس به جا مانده از تاریخچه فرش ایرانی که در موزه های مختلف نگهداری می شوند مربوط به هنرمندان دوره صفوی است. گفته می شود برخی از پادشاهان صفوی خود طراح فرش بودند. امروزه برخی از فرش های نفیس دوره صفوی در موزه فرش ایران، موزه ملی ایران و موزه آستان قدس رضوی نگهداری می شوند.
شاید در ابتدای دوره قارجه توجه زیادی به هنر فرشبافی نمی شد ولی در دوران ناصرالدین شاه قاجار رونق گرفت. در این دوره تجارت فرش ایرانی به کشورهای دیگر آغاز شد. ورود رنگ های شیمیایی به صنعت فرش در این دوره اتفاق افتاد.
در دوران پهلوی تلاش هایی برای شکوفایی هنر فرشبافی انجام شد و به آموزش قالیبافی و همچنین تاسیس آموزشگاه ها و شرکت های مختلفی در زمینه فرش پرداخته شد. امروزه طرح های بسیار متنوعی در فرشها استفاده می شود و در برخی از آنها تلفیقی از نقوش سنتی و مدرن دیده می شود.
فرش ایرانی از نظر طرح و رنگ تنوع زیادی دارد. در هر منطقه از ایران با توجه به فرهنگ و اقلیم و جغرافیای منطقه از نقوش مختلف استفاده می شود.
در طی دوران مختلف نقش های فرش ایرانی تغییراتی داشته اند:
در دوران پس از اسلام استفاده از نقوش انسانی در فرش کم شد و به جای آن از طرح های گل و گیاه با تنوع بالایی استفاده می شد. طبق مینیماتورهای به جا مانده از دوره تیموریان برخی از نقوش فرش شامل: اشکال هندسی و نقش های برگرفته از خوشنویسی کوفی است. در دوران صفوی فرش هایی با رنگ و نقش برجسته دیده می شود و از خطوط منحنی و پیچیده ای در فرش ها استفاده می شود.
همچنین فرش ها در دو نوع دستبافت و ماشینی در بازار وجود دارند. از معروفترین فرش های ایرانی می توان به فرش های دستباف مناطق مختلف مانند: ترکمن، مشهد، زنجان، کاشان، تبریز، قم اشاره کرد.
با توجه به وجود انواع الیاف در مناطق مختلف ایران؛ فرش های دستباف ایرانی با جنس های متنوعی بافته می شوند. از مهم ترین جنس های تاروپود در فرش ایرانی می توان به: پشم، پنبه و ابریشم اشاره کرد. از نظر جنس الیاف مصرفی در فرش؛ انواع فرش ایرانی به انواع : پشمی، تمام ابریشم، گل ابریشم، کف ابریشم تقسیم می شوند.
مطلب پیشنهادی: مدل فرش جهیزیه عروس، دستباف یا ماشینی؟
قالی پرده ای نهاوندفرش هریس02634370352مشاهده پروفایل
کلام آخر:
فرش ایرانی بخشی از هویت تاریخی ما ایرانی هاست. با اطلاع از تاریخچه فرش ایرانی ارزش این هنر را بیشتر می دانیم و در حفظ آن تلاش خواهیم کرد. فرش ایرانی بهترین انتخاب برای پوشش کف منزل ایرانی است. برای تهیه و سفارش انواع فرش ایرانی دستباف و یا ماشینی با اهلی فن چیدانه در زمینه فرش همراه باشید.
اهالی فن چیدانه در زمینه فرش
مطالب پیشنهادی: