باغ موزه قصر که در سال 1308، توسط رضاخان بازسازی و تبدیل به یکی از زندان های سیاسی دوران پهلوی شد از مهم ترین جاهای دیدنی تهران به شمار می آید. این بنا در ابتدا قصر فتحعلی شاه قاجار بوده است. به این بنا، پس از کودتای سال 1332، بخش های ویژه زندانیان سیاسی اضافه گردید. بسیاری از افراد مشهور در این زندان در بند بوده اند. باغ موزه قصر در 26 آبان 1375 به عنوان بنای ملی به ثبت رسید.
لینک پیشنهادی:
باغ موزه قصر که پیشتر با نام زندان قصر شناخته می شد، دارای تاریخچه ای طولانی و پرپیچ و خم است. این بنای تاریخی در ابتدا قرار بود قصری برای فتحعلی شاه قاجار باشد، اما به مرور زمان کاربری اش تغییر کرد از آن به عنوان پایگاهی نظامی استفاده شد. ساختمان اصلی باغ از سه طبقه تشکیل شده که در مجموع 2500 متر مساحت دارند و در میان باغی به مساحت 11 هکتار واقع شده است.
فضای باغ موزه قصر، شامل سه بخش خدماتی، ارتباطی و عملکردی می باشد. یکی از ویژگی های مهم معماری کاخ باغ موزه قصر، قرینگی آن است که نقطه میانی این قرینگی از اتاق آینه شکل گرفته است. علاوه بر قرینگی می توان در بخش هایی از ساختمان نقاشی و گچبری دید.
در حقیقت پس از بازسازی باغ موزه قصر توسط رضا خان، معماری آن تلفیقی از معماری شرق و غرب شد. پلان باغ موزه قصر، دایره ای شکل است و بالکن های آن دارای نرده می باشند. هدف از ساخت بالکن ها ورود هوا به داخل زندان بود. البته همین عامل موجب می شد تا هوا در زمستان بیش از حد، سرد و در تابستان، بسیار گرم باشد.
یک اتفاق جالب در خصوص باغ موزه قصر آن است که نخستین زندانی آن، فردی است که به رضاخان پیشنهاد ساخت این زندان را داد و درواقع موسس زندان قصر است. روز افتتاح باغ موزه قصر، رضا شاه به دعوت سرتیپ درگاهی (موسس زندان) به این مکان آمد.
سرتیپ درگاهی از او خواست تا وارد یکی از سلول ها شود و رضا خان نیز دستور داد خودش را به مدت دو روز درون آن زندان بیاندازند تا دیگر چنین جسارت و گستاخی نکند.
با 192 اتاق پنج نفره و 96 اتاق تک نفره و چندین مکان متنوع دیگر، موزه زندان قصر پر از نقاط جذاب و دیدنی است. جدا از مشخصه‌های مربوط به خود زندان مثل در آهنی کشویی، اتاقک‌های کوچک برای کنترل ورود و خروج زندانیان و راهروهای تنگ و تاریک، با ورود به فضای موزه زندان قصر می‌توان به تماشای موزه مارکوف پرداخت. موزه‌ای که با دستور رضاشاه و در سال 1308 توسط معماری روسی به نام مارکوف ساخته شد.
در بخشی از این موزه می‌توان شاهد خودروهای کلاسیک و بسیار زیبایی بود. زورخانه زندان، بند تاریخ با اسناد و یادگاری‌های به جا مانده از تاریخ معاصر ایران، دستگاه‌ها قدیمی تلگراف و ضبط صدا، لباس قاجاری مرواریدی، سالن فرخی یزدی، نگارخانه ملک الشعرای بهار، نیایشگاه، باغ ایرانی، بخش زندان سیاسی، مدارک مربوط به هویت انقلابیون به همراه اعلامیه‌های انقلابی و سلول‌های بازسازی شده، همگی تنها گوشه‌ای از اشیا و بخش‌های مختلفی هستند که در موزه زندان قصر تهران می‌توان مورد بازدید قرار داد.
موزه مارکوف دارای فضاهای متنوعی نظیر مرکز اسناد، تصاویر و اشیاء تاریخی، نمایشگاه، گالری موسمی، کافه گالری و سالن اجتماعات چند منظوره است. از دیگر بخش‌های آن می‌توان به کتابفروشی دائمی (با مضامین تاریخ انقلاب و مبارزات سیاسی و کتب مرتبط با زندان) و زورخانه اشاره کرد.
سالن آمفی تئاتر فرخی یزدی در ضلع غربی مجموعه قرار دارد و گنجایش آن از 100 تا 200 نفر قابل افزایش است. با برخورداری از سیستم‌های صوتی و تصویری، از این سالن برای برگزاری رویدادهایی مانند همایش، نمای نامه خوانی، اجرای زنده موسیقی، تئاتر و نمایش فیلم استفاده می‌شود.
زندان سیاسی مساحتی معادل پنج هزار متر مربع دارد و روایتگر تاریخ انقلاب و مبارزان انقلاب اسلامی است. بخش‌های گوناگون ساختمان شامل زندان‌ها، کتابخانه، مرکز مطالعات، موزه، حسینیه و هتل زندان می‌شود.
برج‌های دیده‌بانی در گوشه‌های محوطه جای گرفته‌اند. برج جنوب شرقی محوطه دارای تلسکوپ و دوربین دوچشمی برای رصد نجومی و شهری است.
نیایشگاه با بنایی تاریخی و کاشی‌کاری زیبا، در برهه‌ای از حیات خود به‌عنوان محل برگزاری دادگاه‌های اوایل انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفت.
باغ ایرانی با پنج هزار متر مربع پوشیده از گیاهان متنوع است که از جمله آن‌ها می‌توان به درختان نارون، کاج، انگور، چنار، توت، بیدمجنون، تبریزی و سروناز اشاره کرد. همچنین سروستانی در ضلع شرقی آن قرار دارد.
منبع: سلام نو
مطالب مرتبط: